Ondersteuningsteam (OZJ)
Het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd (OZJ) bouwt mee aan een lerend jeugdstelsel dat kinderen en jongeren in Nederland helpt gelukkig en veilig op te groeien. We ondersteunen initiatieven in het hele land die bijdragen aan vernieuwing en verbetering van de jeugdhulp, en helpen mee aan kennisuitwisseling, samenwerking en innovatie.
Veranderdoelen
In een lerend jeugdstelsel heeft de regio een lerende cultuur en structuur waarin de professional vanuit eigen beroepswaarden zich altijd naar beste kunnen inzet, zich ontwikkelt en die gefaciliteerd wordt om elke dag beter worden. De professional zet in wat werkt en treedt buiten de gebaande paden om de beste hulp voor kinderen en jongeren te realiseren.
OZJ stimuleert dat jeugdprofessionals zorg leveren op basis van best bewezen werkzame kennis en met een brede blik, en dat zij hierin worden aangestuurd en gefaciliteerd. Samen met relevante partijen vormen ze een krachtige, lerende beweging, om te komen tot betere resultaten voor kind en jongeren, gezin en samenleving.
Meer hierover:
Notitie: Kansen voor lerend jeugdstelsel in digitale mogelijkheden
Eindrapportage: Leren en verbeteren met ervaringen in de jeugdhulp
Beslissen over de uithuisplaatsing van een kind is complex. Het is een ingrijpend besluit voor zowel ouders als kind. Gezinnen hebben recht op een zorgvuldig besluit met duidelijke onderbouwing.
De Richtlijn Uithuisplaatsing is ontwikkeld om professionals hierbij te helpen. Het NJi heeft in 2019 onderzoek gedaan naar het instrument ‘Beslissen over uithuisplaatsing’ uit de Richtlijn Uithuisplaatsing.
Heel duidelijk kwam het dilemma van professionals naar boven in de besluitvorming: durf je een kind thuis te laten wonen in een moeilijke situatie of is een uithuisplaatsing verstandig ondanks de mogelijk negatieve invloed daarvan op de ontwikkeling van het kind?
In 2022 is een volledig nieuwe richtlijn verschenen, doorontwikkeld op de vorige met inbreng van nieuwe kennis en schrappen van verouderde kennis. De “richtlijn uithuisplaatsing en terugplaatsing” heeft o.a. meer aandacht voor de risico’s van uithuisplaatsing en biedt meer handreikingen om te werken aan thuis bljven wonen en aan terugplaatsing als wel uit huis geplaatst is.
Het Ondersteuningsteam Uithuisplaatsingen Toeslagenaffaire is er voor ouders en kinderen die gedupeerd zijn door de toeslagenaffaire. Lees hier meer over hoe zij willen samenwerken met alle professionals die nodig zijn om deze ouders en kinderen te helpen.
Gezinnen met complexe vraagstukken lopen het hoogste risico op een uithuisplaatsing van één of meerdere kinderen. Terwijl kindfactoren vaak niet de oorzaak zijn van de complexiteit. In Nederland zijn er meerdere bewezen analysemethoden en interventies voor het hele gezin dat ook wel het systeem wordt genoemd.
De GIZ-methodiek, ontwikkeld door een academische werkplaats in Zuid-Holland, heeft als analyse-tool de drie kanten van kind-ouder-context inzichtelijk gemaakt en sluit aan bij holistische methode ACE’s en Verklarende analyse. De professionals van de jeugdgezondheidszorg laten ouders en jeugdigen zelf scoren, waardoor ook de draagkracht en -last beter voor henzelf in beeld komen. Take a break is een nieuwe methodiek die bij partner- en huiselijk geweld wordt toegepast. Deze methodiek voorkomt plaatsing in de (maatschappelijk en vrouwen) opvang.
Bewezen best werkzame ambulante interventies, zoals Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling (IAG), worden door veel professionals thuis ingezet en die professionals worden structureel getraind. In de databank van het NJi zijn de bewezen interventies op dit vlak te raadplegen (MST, MDFT, FF). Bij trauma - zo blijkt uit veel studies - is starten met EMDR randvoorwaardelijk om andere vraagstukken op te kunnen lossen. De nieuwste vormen zijn tijdelijke opname en behandeling van het hele gezin, zoals Kinderen in gezond systeem (KINGS). De effectiviteit van de bewezen interventies wordt hoger als ook ‘shared decision making’ wordt ingezet. En als je als hulpvrager je eigen dossier beheert en kan inzien, zoals ze dat doen in Noord Veluwe en Noord-Nederland (Samen1plan).
Contracteren vanuit de bedoeling is een programmaonderdeel dat liep tot eind 2022. Vanaf 2023 wordt alleen nog de ondersteuning vanuit de eerstelijnsbemiddeling geboden.
Bij wijkgericht werken vanuit de leefomgeving is de leefwereld van het kind de basis voor het inzetten van ondersteuning op – als dat nodig is - meerdere leefdomeinen. De focus ligt op de versterkende factoren van de leefomgeving. De kennis en ervaring van inwoners en professionals wordt ingezet bij het wijkgericht werken vanuit de leefomgeving.
OZJ stimuleert hiermee dat het gewone leven gemeengoed wordt in de vormgeving en uitvoering van jeugdhulp. Dit houdt in: de goede dingen doen in de eigen leefomgeving, samen met het netwerk en over alle domeinen van het leven, waarbij mensen zeggenschap en regie over hun leven behouden.
Beweging Brede Blik wil een beweging op gang brengen met professionals, vrijwilligers, mensen met ervaring in de jeugdzorg, inwoners waaronder jongeren en ouders en gemeenten die elkaar scherp houden en inspireren. Om samen te kijken hoe we het beste kunnen handelen om het gewone leven te versterken. Het doel is dat iedereen mee kan doen aan de samenleving, ook als mensen pech onderweg hebben of in hun leven zijn vastgelopen.
De reisgids bundelt kennis en inzichten van het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd (OZJ) op het thema wijkgericht werken.
In de reisgids vind je verrassende voorbeeldvragen en spannende vergezichten die je meteen kunt toepassen in je werk.
*Project oppakken en leren van complexe casuïstiek liep t/m 2022*
Bij het oppakken en leren van complexe casuïstiek worden ingewikkelde hulpvragen door een expertteam opgepakt, onder andere door het inzetten van maatwerk. Bekende succesfactoren van goed werkende expertteams implementeren we in alle expertteams.
Op deze manier leren we bovenregionaal, landelijk en in de regio van opgepakte complexe casuïstiek. Zo voorkomen we dat toekomstige hulpvragen ingewikkeld worden. Op termijn is het aanbod van expertteams daardoor niet meer nodig.
Jaarrapportage 2019 Ambassadeurschap oppakken en leren van complexe casuïstiek
De jaarrapportage 2019 Ambassadeurschap oppakken en leren van complexe casuïstiek, wordt deze week gepubliceerd. Deze jaarrapportage geeft een eerste inkijk in de de activiteiten, ervaringen en leerpunten van het ambassadeurschap ‘Oppakken en Leren van Complexe Casuïstiek (OLCC)’. Het ambassadeurschap is onderdeel van het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd.
Het OLCC heeft als doel: 'Zo snel mogelijk oplossingen vinden voor kinderen, ouders, zorgverleners, ambtenaren en bestuurders met de meest complexe vraagstukken en hiervan leren, oplossingen en lessons learned toe- en aanpassen, en deze opschaalbaar maken waar mogelijk en nodig.'
Gieke Buur is landelijk ambassadeur ‘Oppakken en leren van complexe casuïstiek’. Samen met haar team helpt ze bij complexe casussen waar niet direct goede hulp voorhanden is. Ze helpen ouders, kinderen, professionals en ambtenaren door mee te denken en te doen bij het vinden van oplossingen. Daarnaast ondersteunen ze regionale expertteams in hun doorontwikkeling op zowel het oppakken als het leren van complexe casuïstiek. Zij moeten het overgrote deel van de complexe casussen die nu nog bij het Ondersteuningsteam komen uiteindelijk op kunnen pakken.
Wat maakt een casus complex?
Gieke vertelt meer over het ambassadeurschap: ‘We kwamen er in het oppakken van casuïstiek vrij snel achter dat ‘het probleem van het kind’ of ‘de stoornis’ niet de directe aanleiding was voor de complexiteit. Natuurlijk, er zijn vragen van kinderen en ouders die heel ingewikkeld zijn. Maar dat betekent niet direct dat dit leidt tot het vastlopen van de hulp die wordt gezocht.
We vroegen ons daarom af wat nou de reden was dat precies deze casussen die bij ons kwamen complex werden en vastliepen. Onze constatering: vooral ‘verstoringen’ rondom de vragen leidden tot complexiteit en tot het niet kunnen oplossen van een hulpvraag. Combinaties van problemen spelen daarbij zeker een rol, maar niet de hoofdrol.'
Het OLCC heeft de volgende verstoringen geconstateerd:
- Organisatorische verstoringen
- Wettelijke beperkingen
- Inhoudelijke beperkingen
- Conflicten tussen ouders en/of zorgorganisatie en/of gemeente.
In de rapportage lees je meer over de redenen van de complexiteit van casussen.
Behoefte om te delen wat ze tegenkomen
De jaarrapportage wordt aangeboden vanuit de behoefte van het Ondersteuningsteam om te delen wat ze tegenkomen. Nog niet alle wegen zijn bekend, en uiteraard kunnen de ruim 100 casussen geen volledig beeld geven van de zorg voor kinderen en hun ouders in Nederland.
Bekijk en/of download de Jaarrapportage 2019
Jaarrapportage 2020 van team Oppakken en Leren van Complexe Casuïstiek
Team Oppakken en Leren van Complexe Casuïstiek van het OZJ nam de 440 vastgelopen vragen van kinderen en jongeren waarop zij samen met heel veel anderen antwoord proberen te geven als leidraad voor hun Jaarrapportage 2020.
De verhalen van ouders, verzuchtingen van professionals en ook de trots en frustratie vanuit het land definiëren dit document en roepen op om na te gaan of dit het beeld is wat je herkent. En wat je er zelf aan kan bijdragen.
Het zijn vooral ouders en jeugdhulpprofessionals die zorgvragen aanmelden. Expertteams zijn wel steeds vaker betrokken of nemen vaker (direct) over. Dat is een positieve beweging, want uiteindelijk is het de bedoeling dat expertteams alle casuïstiek kunnen oppakken.
Het OLCC ziet vooral zorgvragen voorbij komen van kinderen die niet thuis wonen. Er is bijna altijd sprake van problemen op meerdere leefgebieden. Trauma speelt eigenlijk altijd een rol.
De Jaarrapportage benoemt drie belangrijke thema’s voor het verbeteren van de jeugdhulp:
- Het erkennen, herkennen en behandelen van trauma
- Contact als meest effectieve interventie
- Het meer betrekken van de gewone leefwereld, de sociale basis, bij hulp voor kinderen.
De rapportage vraag ook aandacht voor ‘stille vragen’. Dat zijn vragen en kinderen die niet in beeld komen maar er wel degelijk zijn. De rapportage sluit af met acht punten waar het team OLCC in 2021 aan gaat werken.
Inhoud Jaarrapportage 2020
Een vooruitblik naar de opdrachten in 2021
Welke vragen zijn het afgelopen jaar gesteld?
- Kwantitatieve analyse casuïstiek
- Kwalitatieve analyse vastlopende vragen
- Stille vragen
Rode draden door de jaren heen
- Trauma – meerjarenplan om zo vroeg mogelijk te signaleren
- Leefwereld als hulp
- Contact als effectieve interventie
Vooruitblik naar het vervolg in 2021
Team Oppakken en Leren van Complexe Casuïstiek zet de ingezette koers van 2020 door. Daartoe presenteren ze in de jaarrapportage een achtpuntenplan.
Het team Aanpak Wachttijden van het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd ondersteunt jeugdregio’s bij het duurzaam aanpakken van wachttijden én het concreet daarmee aan de slag gaan.
De Aanpak Wachttijden is gericht op duurzaam wachttijdenbeleid, zodat regio’s blijvend tijdige en juiste professionele ondersteuning kunnen bieden aan jeugdigen en het gezin.
Het Ondersteuningsteam biedt kosteloze extra steun aan ouders die gedupeerd zijn door de toeslagenaffaire en van wie de kinderen uit huis zijn geplaatst of ergens anders zijn gaan wonen. Het OT helpt ook de kinderen van deze gedupeerde ouders. Het gaat om extra steun, naast de hulp die ouders en kinderen al krijgen via de Uitvoeringsinstantie Herstel Toeslagen (UHT) en via de gemeente.
WEL in Ontwikkeling is een project dat aansluit bij het NP Onderwijs en een nieuwe beweging wil creëren in situaties waar niet-ingeschreven jeugdigen in het onderwijs vastlopen en zich onvoldoende kunnen ontwikkelen. De ministeries van OCW en VWS hebben Gedragswerk (onderwijs en thuiszitters), Ingrado (leerplicht en RMC) en OZJ (Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd) gevraagd dit project gezamenlijk te realiseren.
Zo ondersteunt het OZJ
- We ondersteunen regionale expertteam in hun doorontwikkeling. Zodat zij ingewikkelde hulpvragen en escalerende casuïstiek, zowel van jeugdigen en gezinnen, als tussen gemeenten en/of aanbieders, kunnen oppakken.
- We ontwikkelen bouwstenen die transformatie van de jeugdhulp en een lerend jeugdstelsel bevorderen.
- We stimuleren en ontwikkelen lerende netwerken in de jeugdregio’s, gemeenten, wijken en landelijk.
- We geven signalen door aan onze landelijke stuurgroep en betrokkenen als impasses moeten worden doorbroken.