Tijdlijn van het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming

Tijdlijn september 2020 - heden

1. Oktober 2022: nieuwe mijlpalen voor het Toekomstscenario

   1. • Knopen doorgehakt in bestuurlijk overleg
      • Groen licht voor 5 proeftuinen

   2. Lees meer

      Knopen doorgehakt in bestuurlijk overleg

      Het team van het Toekomstscenario heeft, samen met betrokken organisaties inclusief de ministeries en gemeenten, in gezamenlijkheid besluiten voorbereid. Deze zijn door de opdrachtgevers – het Ministerie van VWS, het Ministerie van J&V en de VNG – in een bestuurlijk overleg onderschreven. De vraag is niet óf we met het Toekomstscenario aan de slag gaan, maar hóe. De Tweede Kamer is met een Kamerbrief geïnformeerd. Die brief lees je hier. In dit artikel zetten we de besluiten kort uiteen.

      Groen licht voor 5 proeftuinen

      Begin oktober maakten we bekend dat vijf regio’s aan de slag gaan als proeftuinen tweede tranche: Gelderland Zuid, Flevoland, Hart van Brabant, Zaanstreek Waterland en Friesland.

2. Augustus 2022: nieuwe mijlpalen van het Toekomstscenario

   1. • Nieuwe programmadirecteur
      • Update proeftuinen
      • Update regioaanpak
      • Onze bijeenkomsten

   2. Lees meer

      Nieuwe programmadirecteur

      David Lamas start op 1 september 2022 als programmadirecteur Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. Lees hier meer.

      Update proeftuinen

      Meet Ups en koersgesprekken

      Het programmateam Toekomstscenario organiseert elke maand een Meet Up met de proeftuinen, over uiteenlopende onderwerpen als monitoring, rechtsbescherming van ouders en kinderen, de inzet van ervaringsdeskundigen, ervaringen van de professionals en de volwassenen-GGZ. Tijdens deze Meet Ups worden ervaring gedeeld en van elkaar geleerd. Daarnaast zijn er koersgesprekken met de proeftuinen om te bespreken wat de stand van zaken is, knelpunten te ontdekken en de koers uit te stippelen richting de toekomst.

      Proeftuinen tweede tranche

      De aanvragen voor de proeftuinen Toekomstscenario tweede tranche zijn inmiddels binnen. Het team van het Toekomstscenario heeft deze inspirerende plannen zorgvuldig gelezen en regio’s uitgenodigd voor een gesprek. In september laten we weten welke proeftuinen samen met ons aan de slag gaan om het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming te beproeven.

      Update regioaanpak

      Ook in veel regio’s zonder proeftuinen wordt al gewerkt volgens de visie van het Toekomstscenario. In de afgelopen weken heeft het landelijk programmateam Toekomstscenario gesprekken gevoerd in (bijna) alle regio’s. Lees hier meer.

      Onze bijeenkomsten

      Het Toekomstscenario is volop in ontwikkeling. Juist daarom is het belangrijk om kennis en visies op te halen bij veel verschillende partijen. Hiervoor zijn diverse bijeenkomsten georganiseerd:

      • Werkbezoek van staatssecretaris Maarten van Ooijen aan Blijvend Veilig (Amsterdam)
      • Tweedaagse sessies met alle ketenpartners (Veilig Thuis, de Raad voor de Kinderbescherming, de Gecertificeerde Instellingen, Associatie Wijkteams, Gemeenten, de Nederlandse GGZ, Politie, Openbaar Ministerie, Rechtspraak, Nederlands Jeugdinstituut en de Ministeries van VWS en JenV en de VNG)
      • 24-uurs sessie met dezelfde ketenpartners en Franc Weerwind (minister voor Rechtsbescherming), Maarten van Ooijen (staatssecretaris van VWS en Marcelle Hendrickx (bestuurlijk opdrachtgever VNG)
      • Meet Ups en themasessies met/voor de proeftuinen
      • Koersgesprekken met de proeftuinen
      • Regiogesprekken
      • Deelname Dag voor de Jeugd van het SKJ
      • (Online) event ‘Van huis uit” voor geïnteresseerde projectleiders, adviseurs, onderzoekers, professionals vanuit alle regio’s en organisaties

3. April 2022: nieuwe mijlpalen van het Toekomstscenario

   1. • Op zoek naar een programmadirecteur
      • Vervlechting GHNT per 1 juni 2022
      • Leidraad proeftuinen tweede tranche

   2. Lees meer

      Op zoek naar een programmadirecteur

      Eind april heeft het programma Toekomstscenario via de Algemene Bestuursdienst een vacature uitgezet voor een programmadirecteur. Op woensdag 11 mei sloot de aanmeldprocedure. We hopen binnenkort een directeur aan ons team toe te mogen voegen.

      Vervlechting GHNT per 1 juni 2022

      Zoals is aangekondigd stopt het programma Geweld hoort nergens thuis (GHNT) per 1 juni 2022. Daarna gaat GHNT op in het programma voor het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming. De komende periode wordt gebruikt om taken te vervlechten. In dit artikel nemen we je op hoofdlijnen mee in dit proces.

      Leidraad proeftuinen tweede tranche

      Eind vorig jaar zijn de eerste zes proeftuinen van het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming van start gegaan. Tegelijkertijd kondigde het programmateam al aan dat er dit jaar nog vier nieuwe proeftuinen zullen beginnen. Het programmateam heeft, samen met verschillende partners, de afgelopen weken gewerkt aan het opstellen van een leidraad voor die tweede tranche. Op basis van die leidraad kunnen regio’s straks plannen ontwikkelen en indienen om in aanmerking te komen voor deelname. Deze leidraad wordt op 31 mei gepubliceerd. Daarover zullen wij in onze nieuwsbrief, op deze website en via LinkedIn direct berichten.

4. December 2021: Update Toekomstscenario

   1. Het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming is een gezamenlijk programma van de ministeries van J&V en VWS en VNG. De aanleiding is evident: het systeem van jeugdhulp en jeugdbescherming piept en kraakt.

   2. Lees meer

      Kinderen en gezinnen voelen zich niet altijd voldoende gehoord en gezien, de achterliggende problematiek bij gezinnen krijgt te weinig aandacht, en professionals staan onder grote werdruk. Er worden kansen gemist om deze problematiek, die veelal op ouder- en gezinsniveau ligt, in samenhang op te lossen.

      De tijdlijn hieronder schetst een uitgebreid beeld van het Toekomstscenario, van de opstartfase en dialoogsessies tot de consultatieronde. We maken ons nu op voor de volgende fase, waarin we het toekomstscenario gaan beproeven met een focus op de verschillende aandachtspunten vanuit de consultatie en het RSJ-advies (Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming).

      De Tweede Kamer is hierover geïnformeerd via een brief naar aanleiding van het wetgevingsoverleg (WGO) Justitie en Veiligheid. Op 29 november stond een debat gepland. Deze brief kun je hier inzien (pagina 13).

      Start proeftuinen

      De opdrachtgevers gaven deze week groen licht voor de plannen die zes proeftuinen ingediend hebben voor hun bijdrage aan het Toekomstscenario. Samen met het programmateam gaan de proeftuinen aan de slag vanuit de vier gemeenschappelijke basisprincipes van het Toekomstscenario:

      • Gezinsgericht
      • Rechtsbeschermend en transparant
      • Eenvoudig
      • Lerend

      De proeftuinen kennen een dynamische, lerende opzet. We zorgen voor een intensieve wisselwerking tussen opgedane kennis, ervaring en inzichten op landelijk en regionaal niveau. Van daaruit kunnen de plannen wederzijds worden bijgestuurd, zowel die van de proeftuinen als het Toekomstscenario.

      Inzichten uit de consultatie

      Op de consultatie zijn 80 reacties binnengekomen van organisaties, netwerken, gemeenten, professionals en burgers. Het toont de grote betrokkenheid bij het onderwerp. Uit de consultatie komt naar voren dat het nut, de noodzaak en urgentie tot verandering binnen de jeugdbeschermingsketen breed wordt omarmd. Daarnaast is er veel herkenning van en draagvlak voor de vier eerdergenoemde basisprincipes van het Toekomstscenario.

      Uit de consultatie zijn de zes belangrijkste thema’s gedistilleerd, waarmee het Toekomstscenario aan het werk gaat:

      1. Rechtsstatelijkheid en rechtsbescherming
      2. Het wel of niet centraliseren van veiligheidsexpertise in gedwongen kader
      3. De uitwerking van de lokale en regionale teams, en de wisselwerking ertussen
      4. De verbinding tussen volwassen GGZ en kind- en gezinsbescherming
      5. Deugdelijke diagnostiek en feitenonderzoek
      6. Brede verbinding en 0-100 aanpak voor alle leeftijden

      Bijlage 6

      Opbrengsten van de internetconsultatie

      Adviesrapport van de RSJ met bevindingen vanuit de consultatie: Jeugdbescherming in de toekomst

      Adviescommissie rechtsstatelijkheid en rechtsbescherming

      Het opleggen van een kinderbeschermingsmaatregel door de rechter is ingrijpend voor ouders en kinderen. Kinderen en gezinnen moeten beschermd worden tegen een overheid die zonder goede reden ingrijpt in het gezinsleven. De overheid moet zich daarom houden aan een aantal beginselen van de rechtsstaat én aan regels uit internationale verdragen. Tegenover beslissingen van de overheid moet rechtsbescherming staan voor kinderen en gezinnen. Dit houdt in dat zij kunnen opkomen tegen besluiten en handelingen van de overheid.

      Uit de internetconsultatie en RSJ-advies blijkt dat er zorgen zijn over de rechtsstatelijkheid en rechtsbescherming, specifiek bij het anders organiseren van bevoegdheden, zoals voorgesteld in het Toekomstscenario. Er zal daarom een adviescommissie ingesteld worden, die twee opdrachten heeft:

      1. Uitwerken wat het betekent voor het toekomstscenario als deze onafhankelijke toets en advies aan de rechter onder Rijksverantwoordelijkheid blijft. Of als de onafhankelijkheid van deze toets en advies wordt versterkt, maar wel decentraal wordt belegd, zoals het toekomstscenario nu voorstelt. Naar verwachting zal de commissie na de zomer van 2022 met een eerste advies komen.
      2. Verkenning naar versterking van rechtspositie en rechtsbescherming van ouders en kinderen in het hele proces van het Toekomstscenario.

      Inmiddels is gestart met het ophalen van informatie bij de proeftuinen. Daarmee wordt kaart gebracht waar zij tegen aanlopen binnen de huidige wet- en regelgeving en welke mogelijke oplossingen zij zien. Deze informatie zal als input dienen voor de adviescommissie.

      Budgetten voor gemeenten

      Het enthousiasme van de verschillende gemeenten om te werken volgens de uitgangspunten van het Toekomstscenario is groot. Het goede nieuws is dat alle gemeenten hiervoor gebruik kunnen maken van de middelen die voortkomen uit de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag, de zogenaamde POK-middelen.

      Naar aanleiding van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) en het rapport ‘Ongekend onrecht’ heeft het kabinet per direct structureel extra middelen beschikbaar gesteld voor het versterken van de gemeentelijke dienstverlening.

      Hiertoe zijn in samenspraak met de ministeries van VWS, JenV, SZW en BZK en VNG 8 actielijnen opgesteld, onder andere voor versterking rechtsbescherming, wijkteams en integraal werken in het gemeentelijk sociaal domein. Eén actielijn betreft het realiseren van het toekomstscenario kind- en gezinsbescherming in alle gemeenten, waarvoor vanaf 2022 per jaar ruim 20 miljoen beschikbaar is.

5. November 2021: Vervolgstappen Toekomstscenario

   1. In de zomer van 2021 hebben het rijk (ministeries van J&V en VWS) en de VNG besloten om een landelijk programma in te richten voor het Toekomstscenario kind- gezinsbescherming. In deze update van het programmateam (in oprichting) lees je meer over de reacties op het Toekomstscenario, de regionale proeftuinen en het vraagstuk over de juridische ruimte om het scenario te kunnen beproeven.

   2. Lees meer

      Ook schetsen we met welke andere thema’s het programmateam en de proeftuinen aan de slag gaan en geven we een inkijkje in de ‘governance en ondersteuningsstructuur’ van het programma.

      Reacties op het toekomstscenario

      Het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming is op 30 maart jl. naar de Tweede Kamer verzonden door de bewindslieden van Justitie & Veiligheid en Volksgezondheid, Welzijn & Sport, mede namens de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG).

      Uit de (meer dan 80) reacties op de internetconsultatie die hierop volgde, blijkt dat het nut, de noodzaak en de urgentie tot verandering breed wordt onderschreven. Tegelijkertijd laat de consultatie een verdeeldheid zien aan meningen uit het veld en onder direct betrokkenen.

      Naast de internetconsultatie hebben ervaringsdeskundigen en professionals van verschillende organisaties in dialoogsessies hun inzichten gedeeld. Ook heeft de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) vier adviezen gegeven om het Toekomstscenario te verbeteren. Op basis van al deze informatie wordt de Tweede Kamer in het najaar verder geïnformeerd.

      Regionale proeftuinen

      Zes voormalige pilotregio’s zijn gevraagd een plan uit te werken voor het beproeven van het Toekomstscenario. De wijkteams en de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK), Gecertificeerde Instellingen (GI’s) en Veilig Thuis-organisaties (VT) zullen in de proeftuinen werken aan veiligheidsvraagstukken in gezinnen en huishoudens.

      Er wordt nauw samengewerkt met de partijen in het sociaal domein en de gespecialiseerde jeugd en volwassenorganisaties. Verder zal expliciet een verbinding worden gelegd tussen het zorg- en het veiligheidsdomein.

      In de proeftuinen wordt van alle partijen gevraagd om samen te onderzoeken, leren en ontwikkelen naar nieuwe werkwijzen in lijn met het toekomstscenario. De opdrachtgevers zijn voornemens om het aantal proeftuinen in 2022 uit te breiden; definitieve besluitvorming hierover vindt nog plaats.

      Juridische ruimte

      Binnen de huidige wettelijke kaders is veel mogelijk als het gaat om het intensiveren van de samenwerking tussen bestaande organisaties en het samenbrengen van taken en bevoegdheden. Tegelijkertijd werkt de huidige wet- en regelgeving op een aantal punten belemmerend voor het volledig beproeven van het Toekomstscenario.

      In het verlengde daarvan zijn er zorgen over de rechtsstatelijkheid en rechtsbescherming bij het anders organiseren van taken en bevoegdheden. Toch is het van belang dat de proeftuinen voldoende ruimte krijgen om verdergaand het scenario te kunnen beproeven.

      Het wegnemen van belemmeringen vraagt om aanpassing van de huidige wet- en regelgeving. Om te waarborgen dat de voorgenoemde staatsrechtelijke beginselen en rechtsbescherming goed worden gewaarborgd binnen het Toekomstscenario wordt een ’denktank’ bestaande uit een groep deskundigen ingericht. Het is de bedoeling dat de denktank meegenomen wordt in het gehele ontwikkeltraject van het Toekomstscenario en de doorontwikkeling van het scenario in regionale proeftuinen.

      Voor de verdere uitwerking gaan we samen met uitvoeringsorganisaties via verdiepende gesprekken en ronde tafel sessies aan de slag. Vanzelfsprekend nemen we daar de input vanuit de proeftuinen in mee.

      Andere inhoudelijke vraagstukken

      Naast het vraagstuk over de juridische ruimte om het scenario te kunnen beproeven, krijgt een aantal andere belangrijke inhoudelijke vraagstukken een plek. Denk hierbij aan:

      • Rechtsbescherming kinderen en gezinnen;
      • Verhouding werkwijze lokale- en regionale teams;
      • Verbinding jeugd (bescherming) en volwassen GGZ;
      • Toets op staatsrechtelijke verhoudingen;
      • Juridische bijstand van kinderen en volwassenen tijdens de betrokkenheid van hulpverlening en juridisch ingrijpen;
      • Informatievoorziening (IV).

      Naar aanleiding van de internetconsultatie, het RSJ-advies en de reactie van de Tweede Kamer worden hier mogelijk nog andere vraagstukken aan toegevoegd. Ook vinden we het van belang om het vraagstuk ‘hoe professionals de omgeving te bieden zodat ze verbonden kunnen blijven aan het werkveld en (nieuwe) professionals op te leiden voor het (toekomstig) werkveld’ een plek te geven.

      Governance en ondersteuningsstructuur

      In de zomer is besloten om een programma in te richten om de vervolgstappen voor het Toekomstscenario vorm te geven. Het team bestaat in de huidige opstartfase uit een aantal beleidsmedewerkers en programmamedewerkers vanuit de opdrachtgevende organisaties.

      Voor de verbinding tussen de landelijke en de verschillende regionale activiteiten zetten we de komende maanden een ‘ondersteuningsstructuur’ op. Daarmee zetten we in op het creëren van een lerend netwerk dat het scenario verder beproeft en ontwikkelt. Proeftuinen kunnen hier terecht voor ondersteuning bij vraagstukken waar zij in de dagelijkse praktijk tegenaan lopen en het is een belangrijke structuur om nog openstaande vraagstukken samen te onderzoeken, uit te wisselen, hiervan te leren en verder te verspreiden.

      Bij het verder inrichten van het programma Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming wordt ook het (landelijk) team Geweld hoort nergens thuis betrokken. We leggen de verbinding met de prioritaire thema’s uit dit programma en verkennen hoe we kunnen behouden wat er is bereikt en hoe we met elkaar verder kunnen bouwen.

6. Mei 2021: Consultatie rondom Toekomstscenario

   1. Eind maart werd het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming door de bewindslieden van JenV en VWS naar de Tweede Kamer gestuurd en daarmee openbaar. De volgende stap is een periode van consultatie.

   2. Lees meer

      Het doel van de consultatie is om inzicht te krijgen in hoe het toekomstscenario wordt ontvangen, welke uitwerkingspunten er vanuit de partners worden gegeven en om suggesties over de implementatie/het vervolg uit te vragen. Het gaat om de blik van zowel ervaringsdeskundigen als professionals, van overheden en instellingen, van wetenschappers en ketenpartijen.

      Om al deze perspectieven met voldoende diepte in beeld te krijgen, wordt de consultatie in verschillende vormen uitgevoerd. Een internetconsultatie en verdiepende dialoogtafels met cliënten en professionals. Daarna worden experts geïnterviewd. De opbrengsten van de drie vormen worden samengebracht.

      Internetconsultatie

      De internetconsultatie is op 21 april 2021 gestart en loopt door tot en met 19 juni. De consultatie is breed toegankelijk. Doel hiervan is te komen tot een brede waaier aan perspectieven op het toekomstscenario. We zijn benieuwd hoe mensen naar het scenario en de onderliggende principes kijken, wat in positieve zin opvalt en waar aandachtspunten voor het scenario en het vervolg liggen.

      Aanvullend vragen we in de internet consultatie expliciet te reflecteren vanuit het eigen kennisgebied op verschillende specifieke onderwerpen. Bijvoorbeeld: wat zijn noodzakelijk condities voor het waarborgen van rechtsbescherming, rechtsgelijkheid en de gezinsgerichte aanpak.

      Dialoogtafels

      De dialoogtafels met professionals en cliënten/ervaringsdeskundigen gaan dieper en concreter in op het scenario en hoe dat in praktische zin uitwerkt voor gezinnen en professionals. Aan deze dialoogtafels wordt doorgevraagd waardoor in interactie tussen partijen nieuwe inzichten kunnen ontstaan.

      We streven naar 10 en 15 dialoogtafels op regionaal niveau. In elk geval in alle regio’s waar nu pilots draaien en met landelijke spreiding. We benaderen verschillende plekken actief. Mocht je als regionaal samenwerkingsverband ook gezamenlijk in gesprek willen, neem dan voor 19 juni 2021 contact op via: support@helmichinterimenadvies.nl

      Interviews met experts

      Ten slotte worden de inzichten uit de internetconsultatie en de dialoogtafels aangevuld met (wetenschappelijke) kennis en expertise. Dat gebeurt in een nader te bepalen aantal expertinterviews. Deskundigen die kennis hebben over het stelsel en uit andere wetenschapsvelden met nuttige inzichten om te komen tot de gewenste integrale blik

7. April 2021: Toekomstscenario naar Tweede Kamer

   1. De jeugdbescherming moet effectiever en slimmer worden georganiseerd. Dat voornemen hebben de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de minister voor Rechtsbescherming (JenV). De bewindslieden hebben de Tweede Kamer toegezegd met een Toekomstscenario voor de kind- en gezinsbescherming te komen. Een scenario dat ook de organisatorische consequenties benoemt en advies geeft over een passende vervolgaanpak.

   2. Lees meer

      Inhoud bijlage Toekomstscenario

      • De inleiding: schetst kort waarom het Toekomstscenario er moest komen.
      • Hoofdstuk 1: Wat houdt het toekomstscenario precies in. Wat is die nieuwe visie op kind- en gezinsbescherming?
      • Hoofdstuk 2: beschrijft het scenario meer in detail en benadrukt hoe de kind- en gezinsbescherming zou moeten worden opgezet. Welke aanpassingen in organisaties, bevoegdheden en samenwerkingsrelaties zijn nodig om een duurzame cultuurverandering te ondersteunen?
      • Hoofdstuk 3: Vat het proces samen dat alle betrokken partijen samen gaan vormgeven. Welke stappen moeten worden gezet? Wat moet er nog worden georganiseerd en uitgezocht – en wanneer gaat dat ongeveer gebeuren?

      Hoe ziet het Toekomstscenario eruit?

      De basisprincipes van het scenario zijn gezinsgericht, rechtsbeschermend en transparant, eenvoudig en lerend. Het toekomstscenario schetst op hoofdlijnen hoe de kind- en gezinsbescherming er over zo’n vijf tot tien jaar uit zou kunnen zien.

      In het kort:

      • Om kinderen en gezinnen heen staat het Lokaal Team dat hulpverleent.
      • Er is één vast gezicht binnen het Lokaal Team dat indien nodig samen optrekt met een professional uit het op te richten Regionaal Veiligheidsteam. Het gezin krijgt dus een vaste professional of een vast duo dat gedurende de periode van hulpverlening bij hen betrokken blijft. Kinderen en gezinnen hoeven dus niet opnieuw hun verhaal te doen.
      • In het Regionaal Veiligheidsteams zijn functies van de Gecertificeerde Instellingen, Veilig Thuis en de Raad voor de Kinderbescherming samengebracht. Dit team heeft de expertise op veiligheidsvraagstukken. Er wordt gewerkt in een model waarbinnen professionals werken in teamverband, nabij het gezin.
      • Dicht bij deze professionals en gezinnen staat een netwerk van specialisten met kennis van kinderen, volwassenen en specifieke uitingsvormen van geweld. Professionals worden gefaciliteerd om samen te werken en een lerende omgeving te vormen. Er wordt in gezinsgericht en in gezamenlijkheid gewerkt aan het effectief en duurzaam borgen van duurzame veiligheid.

      De gezamenlijke ambitie is kwetsbare kinderen en gezinnen die hulp en bescherming nodig hebben dat ook te bieden. Het scenario biedt daartoe een perspectief.

      Naar de Kamerbrief en bijlage Toekomstscenario

8. Oktober 2020: Doorontwikkeling na 24-uurssessie

   1. De kwartiermakersfase ‘Effectieve jeugd en gezinsbescherming’ heeft door de online 24-uurs sessie op 1 en 2 oktober 2020, een flinke ontwikkeling doorgemaakt. Om te komen tot een gedragen kaderstellend toekomstscenario werkten de projectgroep en andere betrokkenen uit de jeugdbeschermingsketen, aan een concept beoordelingskader.

   2. Lees meer

      De tweede dag werd via een beeldend proces gewerkt aan een kaderstellend toekomstscenario. Startpunt van de 24-uur sessie was het eerste ontwerp van het scenario, zoals verwoord in de kamerbrief ‘Perspectief op Jeugd’.

      Daarnaast gebruikte de groep een analyse door het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) en het onderzoek door het Athena Instituut, naar de pilots binnen Actielijn 5 van het Programma Zorg voor de Jeugd.

      Kwartiermaker Willemijn Helmich:

      Het was bijzonder om tijdens de online 24-uurs sessie met de projectgroep en betrokkenen uit de jeugdbeschermingsketen, intensief toe te werken naar een toekomstscenario.

      De resultaten van de 24-uurs sessie worden momenteel in groepsverband concreet gemaakt en een aantal vraagstukken verder uitgezocht. Tijdens de ‘Week van reflectie’ in november wordt de uitkomst van deze sessie getoetst bij de wetenschap, burgers, professionals en andere belanghebbenden.

      Online 24-uur sessie

      Om te komen tot een gedragen kaderstellend scenario werkte de groep de eerste dag aan het concept beoordelingskader. Dit is bedoeld als richtsnoer om te komen tot een vereenvoudiging van de jeugdbescherming.

      “Het geeft weer welke uitgangspunten en randvoorwaarden nodig zijn om dit doel te bereiken en helpt in het ontwikkelen en concretiseren van het scenario tot uiteindelijk een ontwerp op het niveau van functionaliteiten.”

      Tijdens een creatief proces op de tweede dag kwam de groep uiteindelijk tot twee concept scenario’s.

      Helmich:

      Nu komt het erop aan om de komende weken het beoordelingskader definitief te maken, een aantal zaken concreter te krijgen en openstaande vragen verder uit te zoeken. Voor alle deelnemers aan de24-uurs sessie stond boven water dat het proces vereenvoudigd moet worden. Er moet worden gehandeld vanuit het kind- en gezinsperspectief en het wordt belangrijk dat gezinnen één contactpersoon hebben.

      Onderzoek

      Naast het beoordelingskader worden diverse onderzoeken gebruikt om te komen tot een toekomstscenario. Zo worden de lessen uit de binnen- en buitenlandse aanpak in beeld gebracht door het NJi. Het Verweij Jonker Instituut doet onderzoek naar de effectiviteit van de aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling in Nederland. De resultaten hiervan worden in november verwacht.

      Het Athena Instituut, onderdeel van de Vrije Universiteit Amsterdam, deed onderzoek naar de resultaten van de huidige pilots binnen Actielijn 5 van Programma Zorg voor de Jeugd. Tijdens dit onderzoek is gekeken hoe de pilots hun nieuwe werkwijze georganiseerd hebben rondom kinderen en gezinnen. Dit deden de onderzoekers vanuit een sociaalecologisch kader, waarbinnen relaties van individuen binnen groepen en de bredere context worden weergegeven.

      Onderzoeker Barbara Regeer: “We hebben uit de pilots geleerd dat de transformatie naar gezinsgericht werken tijd kost. Transformaties kosten nou eenmaal tijd. Men moet elkaar gaan begrijpen en leren te vertrouwen, om samen tot nieuwe oplossingen te komen. Deze manier van werken vraagt ondersteunende structuren en een cultuur waarin lef en creativiteit wordt beloond. We staan nog maar aan het begin van de transformatie, maar we zien dat er al veel gebeurd en geleerd is. We hopen dat de inzichten uit dit onderzoek helpen bij de verschillende zoektochten die volgen: van nieuwe pilots, nieuwe invullingen van gezinsgericht werken, ontkokering, reflexieve sturing en vakmanschap.”

      Het beoordelingskader en de ontwikkeling naar een scenario zijn het startpunt voor de toetsing tijdens de ‘Week van Reflectie’ in november. Zo werkt het projectteam toe naar eind december, wanneer het kaderstellend scenario wordt opgeleverd en naar eind januari als een advies over de vervolgaanpak wordt gepresenteerd.

9. September 2020: Kwartiermaker start met ontwikkeling toekomstscenario

   1. Begin 2020 werd in de kamerbrief ‘Perspectief voor de Jeugd’ het beeld geschetst dat de huidige inrichting van de jeugdbeschermingsketen complex is en dat de werkwijzen van de betrokken organisaties niet goed op elkaar aansluiten. Daarnaast wordt de jeugdbescherming als onduidelijk en niet transparant ervaren en is de werkdruk voor professionals te hoog.

   2. Lees meer

      In opdracht van de VNG, de ministeries van Justitie en Veiligheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport is kwartiermaker Willemijn Helmich in augustus 2020 gestart om samen met uitvoeringspartijen, departementen, gemeenten, cliënten, burgers, toezichthouders, wetenschap en andere kennisdragers te komen tot een toekomstscenario van een nieuwe inrichting voor de Nederlandse jeugd- en gezinsbescherming.

      Projectteam

      Het projectteam werkt naar een kaderstellend scenario, een beoordelingskader ter toetsing van het scenario en een advies over een vervolgaanpak.

      Willemijn Helmich:

      In augustus zijn we in opdracht van VNG, JenV en VWS gestart met de ‘Kwartiermakersfase Effectieve jeugd en gezinsbescherming’. Het is geweldig om samen met een grote groep experts toe te werken naar een toekomstscenario. Voor eind december 2020 wordt het kaderstellend toekomstscenario opgeleverd, inclusief organisatorische consequenties. In januari 2021 volgt een advies over de vervolgaanpak, inclusief fasering en tijdpad van realisatie.

      Kwartiermakersfase

      In de Kamerbrief worden hoofdscenario’s geschetst voor een effectievere ondersteuning van jeugd en gezin bij veiligheidsvraagstukken. Voor deze scenario’s geldt dat de benodigde functionaliteiten zo dicht mogelijk bij betrokken gezinnen worden belegd. Behalve als dit voor de in de uitvoering benodigde procedurele en wettelijke waarborgen, niet wenselijk of haalbaar is.

      De realisatie van de scenario’s en uitgangspunten, kan organisatorische consequenties hebben voor de lokale teams, Raad voor de Kinderbescherming, Gecertificeerde Instellingen en Veilig Thuis. Naast het anders organiseren van de ‘reguliere’ jeugdbeschermingsorganisaties, moet er ook beter worden samengewerkt met niet primaire organisaties, zoals de GGZ, de schuldhulpverlening en het sociaal domein.

      Uit welke functionaliteiten het scenario bestaat en op welk niveau dit belegd moet worden, om de in de Kamerbrief genoemde uitgangspunten zo goed mogelijk in de praktijk te kunnen brengen, moet samen met de keten verder worden doordacht en uitgewerkt tijdens de kwartiermakersfase.