Actieplan Verbetering Feitenonderzoek

Betrokkenheid vanuit een Gecertificeerde Instelling, de Raad voor de Kinderbescherming en/of Veilig Thuis heeft een grote impact op het leven van kinderen en ouders. Het is daarom van belang dat de besluiten die door deze organisaties genomen worden zorgvuldig onderbouwd zijn en op feiten zijn gebaseerd.

Deze feiten moesten volledig in rapportages en verzoekschriften terugkomen. De Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis vinden kwalitatief hoogstaand feitenonderzoek in de jeugdbeschermingsketen heel belangrijk.

In veel gevallen zijn de door de professionals opgestelde onderzoeken en rapportages van goede kwaliteit, alleen is er ook noodzaak tot verbetering. Ook gingen de organisaties er gezamenlijk meer voor zorgen dat kinderen en ouders respectvol bejegend worden.

Om tot deze verbetering te komen, hebben Jeugdzorg Nederland (JN) - namens de Gecertificeerde Instellingen (GI’s)-, de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) en het Landelijk Netwerk Veilig Thuis - namens Veilig Thuis (VT) het actieplan gezamenlijk en op basis van rondetafelgesprekken met cliënten (georganiseerd door het LOC ) opgesteld. Het Actieplan Verbetering Feitenonderzoek beschreef 4 actielijnen met daarbinnen in totaal 21 acties die binnen de organisaties, in regio's en op landelijk niveau werden ontwikkeld en uitgevoerd. Het actieplan liep van 2019 tot eind 2021.

4 actielijnen

Binnen het actieplan staan vier actielijnen centraal. Deze staan hieronder benoemd, met daarbij de bijbehorende opgaven. Voor de uitgebreidere beschrijving en bijbehorende actiepunten verwijzen wij je graag door naar het actieplan zelf en/of de pagina van de actielijn.

Om een volledig en accuraat beeld te krijgen van een gezinssituatie, is een goede samenwerkingsrelatie, en dus respectvol contact tussen kinderen en ouders en professionals van fundamenteel belang. Binnen de jeugdbeschermingsketen is het daarom de opgave om nog meer mét kinderen en ouders in gesprek te gaan en hen te betrekken bij beslissingen, waarbij er sprake is van persoonlijke aandacht en respectvolle bejegening.

Doel

We zetten in op een betere toepassing van de bestaande uitgangspunten en werkwijzen in de jeugdbeschermingsketen, zoals beschreven in de genoemde kwaliteitskaders en richtlijnen. Hoe dit gerealiseerd gaat worden is regionaal en lokaal maatwerk, aangezien samenwerkingsafspraken in de jeugdbeschermingsketen in de regio worden gemaakt en dus regionaal kunnen verschillen.

Om kinderen en ouders op een passende wijze te ondersteunen, is het essentieel kinderen en ouders te informeren over het jeugdbeschermingstraject en hen duidelijk en op de juiste momenten en zo vroeg als mogelijk bekend te maken met de mogelijkheden een beroep te doen op vertrouwenswerk, de onafhankelijke cliëntondersteuning en de mogelijkheid een klacht in te dienen.

Doel

We zetten in op een betere toepassing van de bestaande werkwijzen in de jeugdbeschermingsketen ten aanzien van het informeren en ondersteunen van kinderen en ouders. Om dit te realiseren is lokaal/ regionaal maatwerk van de betrokken organisaties vereist. Daarnaast onderzoeken en initiëren we nieuwe acties om een extra impuls te geven aan het informeren en ondersteunen.

Goed rapporteren moet een van de kernkwaliteiten van professionals in de jeugdbeschermingsketen zijn. Allereerst betekent dit duidelijk en begrijpelijk schrijven, maar ook methodisch goed opgebouwde rapportages maken, onder meer door het scheiden van feiten en meningen tijdens onderzoek en bij de rapportage.

Doel

We richten ons op een betere toepassing van de bestaande richtlijnen ten aanzien van onderzoek en rapportages in de jeugdbeschermingsketen en zetten in op betere ondersteuning en kennisbevordering van de professionals. Hoe de implementatie regionaal en lokaal precies plaatsvindt, is aan de verschillende organisaties om lokaal/ regionaal maatwerk te kunnen garanderen.

Naast deze verbeteracties in de werkende praktijk, merkt een aantal ouders op dat hun rechtspositie binnen de jeugdbeschermingsketen naar hun mening veelal niet duidelijk is, niet voldoende wordt gerespecteerd of niet toereikend is voor de situatie. Vanuit deze constatering leeft er bij verschillende ouderorganisaties de behoefte om de verbetering van het feitenonderzoek juridisch te verankeren en daarmee de rechtspositie van kinderen en ouders te versterken.

Doel

Verkenning van de noodzaak om de rechtspositie van kinderen en ouders in de jeugdbescherming te versterken aan de hand van de hierna te noemen acties.

Hier gaan we in op de stand van zaken eind 2021. Het actieplan liep van 2019 tot en met 2021.

Aan alle actiepunten is gewerkt en het grootste deel is afgerond. Een aantal actiepunten beschouwen we niet als afgerond, gezien hierop altijd verbetering mogelijk blijft. Het verschilt per organisatie in hoeverre er stappen zijn gemaakt op deze actiepunten. In onderstaand overzicht vind je een onderscheid tussen actiepunten waar verbeteracties op mogelijk blijven en afgeronde actiepunten. Achter elk actiepunt staat het nummer van het betreffende actiepunt.

Overkoepelend aan lijn 1, 2 en 3 zijn 2 actiepunten benoemd:

Actiepunten afgerond:

Het Landelijk Netwerk Veilig Thuis importeert en effectueert betreffende acties in het geactualiseerde Handelingsprotocol voor Veilig Thuis. (17)

De acties zijn direct verwerkt in het handelingsprotocol 2019.

Gecertificeerde Instellingen en Raad voor de Kinderbescherming gaan na of en waar nodig hun bestaande richtlijnen en protocollen bijstelling behoeven naar aanleiding van deze acties. (18)

De RvdK actualiseerde jaarlijks het kwaliteitskader. De GI heeft in 2020 het privacy protocol geactualiseerd. Onderdeel van het privacy protocol is de richtlijn scheiden van feiten en meningen.

Om een volledig en accuraat beeld te krijgen van een gezinssituatie, was een goede samenwerkingsrelatie, en dus respectvol contact tussen kinderen en ouders en professionals van fundamenteel belang. Binnen de jeugdbeschermingsketen was het daarom de opgave om nog meer mét kinderen en ouders in gesprek te gaan en hen te betrekken bij beslissingen, waarbij er sprake was van persoonlijke aandacht en respectvolle bejegening.

Doel

We zetten in op een betere toepassing van de bestaande uitgangspunten en werkwijzen in de jeugdbeschermingsketen, zoals beschreven in de genoemde kwaliteitskaders en richtlijnen. Hoe dit gerealiseerd werd, was regionaal en lokaal maatwerk, aangezien samenwerkingsafspraken in de jeugdbeschermingsketen in de regio worden gemaakt en dus regionaal kunnen verschillen.

4 Actiepunten waar actie op mogelijk blijft:

Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis toetsen of kinderen vanaf twaalf jaar en ouders de perspectieven van informanten begrijpen, of voor hen inzichtelijk is met welke informanten is gesproken en waarom, en of hierbij hoor en wederhoor is toegepast. (1)

We zagen verschillen tussen de organisaties VT, RvdK, GI’s en ook binnen bijvoorbeeld de VT organisaties onderling. Voor de organisaties was het van belang om helder te hebben in hoeverre het ingebed is in de processen/werkwijze/ methodiek. Over het algemeen had de RvdK het strak in het (landelijk) proces staan. Bij de VT’s zagen we vooral per organisatie verschillen in hoeverre kinderen gesproken werden. De GI’s hadden regelmatig een regionale eigen uitwerking waarbij soms de keuze voor een specifieke methodiek sterk en positief aanwezig was.

Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis stimuleren en ondersteunen een intercollegiale toets. (2)

Werd vooral bij de VT organisaties geïnterpreteerd als intercollegiale toets bij besluitvorming. Het ging echter over de intercollegiale toets bij rapportage. De meerwaarde om dit met partners in de jeugdbeschermingsketen te doen is het van elkaar en met elkaar leren (en beter begrijpen).

Als vervolg op de regiobijeenkomsten zijn meerdere regio’s nu bezig dit te integreren in hun verbetercyclus. Soms is het ook onderdeel van de gezamenlijke plannen in de regio.

LOC, Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis organiseren ronde tafels om de dialoog tussen kinderen, ouders en professionals te bevorderen en gaande te houden. (3)

Tijdens de uitvoering van de gezamenlijke regionale plannen is dit actiepunt in veel regio’s opgepakt. Er zijn ronde tafels georganiseerd waarbij kinderen, ouders en professionals zijn aangesloten. De opbrengsten vanuit deze ronde tafels zijn door de organisaties gebruikt om concrete verbeteringen door te voeren.

In de meeste regio’s zijn afspraken gemaakt om deze ronde tafels met de daarop volgende verbetercyclus ook na afloop van het actieplan te blijven organiseren.

Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis onderzoeken hoe kinderen en ouders makkelijker toegang krijgen tot hun dossiers. (4)

Een actiepunt dat door veel organisaties geïnterpreteerd wordt als een landelijk actiepunt en ook gezien wordt als het realiseren van digitale toegang tot dossiers. Niet veel organisatie hebben dit punt zelf opgepakt en onderzocht. Toch is het actiepunt wel degelijk bedoeld om in elke organisatie te onderzoeken waar verbetering mogelijk is: kan de toegang tot het dossier en ook het opvragen van een dossier (nog meer) verbeterd worden voor cliënten?

Overigens is dit punt ook landelijk opgepakt. Vanuit het actieplan is contact met de regio Overijssel. Daar is een initiatief gestart vanuit het uitgangspunt ‘het dossier is van de cliënt’. In een eerste uitwerking (propositie) staat wat de functionaliteiten en mogelijkheden zijn voor de cliënt om vanuit 1 punt alle dossiers die er binnen de jeugdbescherming kunnen zijn, te benaderen. Een dergelijke digitale mogelijkheid moet vanuit dit regionale perspectief ‘opschaalbaar’ zijn naar landelijk. Daarom zijn de diverse landelijke actoren (vanuit Veilig Thuis, Raad voor de Kinderbescherming en Gecertificeerde Instellingen/Jeugdzorg Nederland, maar ook ministeries) ook betrokken. Bovendien is er verbinding gelegd met het programma ‘Toekomstscenario jeugd- en gezinsbescherming’. Eind 2021 is de propositie beschikbaar gekomen.

3 Actiepunten afgerond:

Gecertificeerde Instellingen betrekken kinderen en ouders bij de inhoud van de Richtlijn Feiten volledig en naar waarheid aanvoeren. (5)

De richtlijn was al ouder en destijds zonder het betrekken van ouders en kinderen opgesteld. Er was geen aanleiding om de richtlijn te wijzigen. Met de ontwikkeling van de gezamenlijke (VT, RvdK, GI’s) basiswaarden feitenonderzoek waarbij wel ouders zijn betrokken, is de behoefte ontstaan om in een vervolgstap alsnog deze richtlijn in 2021 te actualiseren, waarbij ouders en kinderen betrokken werden.

Onderaan de pagina kun je meer lezen over de basisvoorwaarden feitenondeerzoek. Ook vind je meer informatie in de publicatie 'Wat we allen doen bij feitenonderzoek - onze basiswaarden feitenonderzoek'.

Gecertificeerde Instellingen onderzoeken met Rechtspraak hoe de aanwezigheid van de gezinsvoogd bij zittingen over verzoeken rondom de kinderen zo goed mogelijk wordt geborgd. (6)

Hierover zijn afspraken gemaakt en ook doorgevoerd in het applicatiesysteem WIJZ van de GI’s. De Rechtbank houdt nu bij het inplannen van een zitting zo veel mogelijk rekening met de werkdagen en vakanties van de gezinsvoogd.

NJi verzamelt en deelt samen met professionals, kinderen en ouders (regionaal) goede en minder goede voorbeelden van samenwerking tussen professionals, kinderen en ouders. (7)

Inmiddels is een vervolg gegeven aan de resultaten van dit onderzoek. Zoals de uitvoering van workshops bij regiobijeenkomsten en de presentatie bij de bijeenkomst voor de curriculumcommissies van de Hogescholen Social Work en Pedagogiek.

Daarnaast is het aan de organisaties zelf om met de aanbevelingen uit het onderzoek aan de slag te gaan. Een van de regio’s heeft ervoor gekozen om dit thema als centraal onderwerp te kiezen voor hun plannen in de regio.

Om kinderen en ouders op een passende wijze te ondersteunen, was het essentieel hen te informeren over het jeugdbeschermingstraject. Daarbij was het belangrijk om hen duidelijk en zo vroeg mogelijk te wijzen op de mogelijkheden om beroep te doen op vertrouwenswerk en onafhankelijke cliëntondersteuning, en de mogelijkheid die ze hebben om een klacht in te dienen.

Doel

We zetten in op een betere toepassing van de bestaande werkwijzen in de jeugdbeschermingsketen ten aanzien van het informeren en ondersteunen van kinderen en ouders. Om dit te realiseren was lokaal/ regionaal maatwerk van de betrokken organisaties vereist. Daarnaast onderzochten en initieerden we nieuwe acties om een extra impuls te geven aan het informeren en ondersteunen.

3 actiepunten afgerond:

JenV, VNG en VWS komen in samenwerking met Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis en AKJ tot passend voorlichtingsmateriaal om kinderen en ouders te informeren over cliëntondersteuning, vertrouwenswerk en klachtenprocedures. (8)

Dit actiepunt is opgepakt in fase twee van het AKJ onderzoek (n.a.v. actiepunt 11). Het AKJ heeft een praatplaat ‘Wat zijn mijn opties bij ontevredenheid’ als voorlichtingsmateriaal ontwikkeld voor vertrouwenswerk en klachtenprocedures.

In het kader van de Aanpak Cliëntondersteuning van VWS en VNG wordt met JenV en LOC bezien wat er moet gebeuren op gebied van jeugdbescherming. (10)

In meerdere gespreksrondes is dit onderwerp besproken. Daarin zijn de uitkomsten van onderzoeken en actuele ontwikkelingen in de jeugdbescherming meegenomen. Ouders en kinderen geven vooral aan dat het van belang is om onderscheid te maken tussen onafhankelijke cliëntondersteuning, vertrouwenswerk en ondersteuning door ervaringsdeskundige. Daarnaast geven zij aan dat de cliëntondersteuning niet in één adem genoemd moet worden met klachten en beter moet aansluiten bij wensen en behoeften van jeugdigen en ouders. Het onderwerp is onder de aandacht in het kader van de rechtsbescherming van kinderen en ouders.

JenV, VNG, en VWS brengen in samenwerking met Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis, LOC en de Rechtspraak filmpjes en praatplaten tot stand om kinderen en ouders te informeren over de procesgang. (9)

Er is een uitgebreide serie praatplaten gemaakt. Veel regio’s zijn enthousiast en gebruiken de praatplaten. In sommige regio’s is er nog winst te behalen omtrent de implementatie en dus het gebruik van de praatplaten. Van het maken van filmpjes is afgezien, omdat op basis van de ervaring met de praatplaten en de ontwikkelingen in de keten de filmpjes mogelijk snel verouderd zouden zijn.

Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis gaan na of de klachtenprocedures van de organisaties toegankelijk genoeg zijn voor kinderen en ouders. (11)

AKJ heeft onderzoek gedaan naar klachtprocedures. Tijdens dit onderzoek is ook deels actiepunt 8 opgepakt door te kijken wat er aan voorlichtingsmateriaal voor de klachtenprocedures en vertrouwenspersonen nodig is.

Bekijk de Samenvatting onderzoeksrapport ‘Help, een klacht’.

NJi verzamelt en deelt samen met professionals, kinderen en ouders goede en minder goede voorbeelden van cliëntondersteuning en vertrouwenswerk. (12)

Deze zijn opgenomen in het onderzoek ‘Samen werken aan feitenonderzoek’. Inmiddels is een vervolg gegeven aan de resultaten van dit onderzoek. Zoals de uitvoering van workshops bij regiobijeenkomsten en de presentatie bij de bijeenkomst voor de curriculumcommissies van de Hogescholen Social Work en Pedagogiek. Daarnaast was het aan de organisaties zelf om met de aanbevelingen uit het onderzoek aan de slag te gaan. Één van de regio’s heeft ervoor gekozen om dit thema als centraal onderwerp te kiezen voor hun plannen in de regio.

Doel

We richten ons op een betere toepassing van de bestaande richtlijnen ten aanzien van onderzoek en rapportages in de jeugdbeschermingsketen en zetten in op betere ondersteuning en kennisbevordering van de professionals. Hoe de implementatie regionaal en lokaal precies plaatsvindt, is aan de verschillende organisaties om lokaal/ regionaal maatwerk te kunnen garanderen.

Actiepunten waar actie op mogelijk blijft:

Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis zetten in op betere naleving van procescriteria voor het laten lezen van en het schriftelijk reageren op rapportages door kinderen en ouders. (13)

Er bestaan werkprocessen en andere basisdocumenten waarin dit thema is opgenomen. Een deel van de organisaties heeft inmiddels het laten lezen van en schriftelijke reageren op rapportages door cliënten een prominentere plek gegeven in de werkprocessen. Zij zetten ook sterk in op de naleving hiervan.

Voor een groot deel van de organisaties geldt dat extra aandacht op de naleving van deze procescriteria nodig blijft.

Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis bieden medewerkers periodiek rapportage trainingen aan en JenV en VWS verkennen met hogescholen in samenwerking met Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis hoe rapportage trainingen onderdeel kunnen worden van de opleidingen van de jeugdketen. (14)

Het actiepunt valt uiteen in twee onderdelen.

Ten eerste doelt dit actiepunt op het eigen scholingsbeleid van organisaties. Daar hebben we gezien dat een deel van de organisaties een stevige uitwerking hebben van deskundigheidsbevordering, soms ook inclusief zelfevaluaties en toetsen. Een deel van de organisaties heeft de training 'helder rapporteren' eenmalig ingekocht. Dat is mooi, maar daarmee is het nog niet structureel ondergebracht. Dit is wel nodig. Daarnaast zien we dat rapporteren in sommige trainingen slechts een klein onderdeel is binnen een trainingsaanbod, daar mist focus. Een deel van de organisaties werkt aan het meer structureel onderbrengen van scholing op het terrein van feitenonderzoek.

Een recent initiatief vanuit de organisaties van Veilig Thuis, Raad voor de Kinderbescherming en de Gecertificeerde Instellingen is een gezamenlijke training op het onderwerp feitenonderzoek. Onderdeel daarvan wordt de inzet van ervaringsdeskundigen en het werken met dialoogtafels met cliënten. Doel is gezamenlijk leren in de keten. Voorafgaand vindt een inventarisatie plaats zodat deze aansluit of kan vervangen wat er nu al ontwikkeld is en wordt ten aanzien van het feitenonderzoek. Het is mogelijk gemaakt om deze gezamenlijke scholing in de eerste helft van 2022 te ontwikkelen.

Voor het tweede, landelijke, onderdeel is er veelvuldig en constructief contact geweest met de Hogescholen via het LOO Social Work en het LOO Pedagogiek. Uitkomst hiervan is dat verschillende hogescholen hun curricula hebben aangescherpt en er meer bewustwording omtrent het feitenonderzoek is gecreëerd. Ook heeft het actieplan centraal gestaan in een gezamenlijke bijeenkomst over huiselijk geweld en kindermishandeling van de LOO’s. In september 2021 hebben alle hogescholen de mogelijkheid gekregen om een workshop ‘helder rapporteren in de opleiding’ te volgen, waarbij ingezoomd is op hoe onderdelen van deze training een plek kunnen krijgen in de opleidingen. De hogescholen waarderen het contact en het ontstaan van een mooi netwerk ten zeerste. Daarom is vanuit het actieplan de verbinding gezocht met het programma Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming.

Actiepunten afgerond:

• NJI en beroepsverenigingen onderzoeken in samenwerking met JenV, Gecertificeerde Instellingen en Raad voor de Kinderbescherming de wenselijkheid van het (door)ontwikkelen van een richtlijn voor het uitvoeren van feitenonderzoek in de jeugdbeschermingsketen. (15)

Uit twee onderzoeken van het NJI is gebleken dat de doorontwikkeling van een richtlijn op dit moment niet wenselijk is. Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat er voldoende richtlijnen zijn en dat het vooral van belang is om in te zetten op cliëntenparticipatie vanaf het begin.

• NJI verzamelt en deelt samen met professionals, kinderen en ouders goede en minder goede voorbeelden van rapportages. Deze zijn opgenomen in het onderzoek ‘Samen werken aan feitenonderzoek’. (16)

Inmiddels is een vervolg gegeven aan de resultaten van dit onderzoek. Zoals de uitvoering van workshops bij regiobijeenkomsten en de presentatie bij de bijeenkomst voor de curriculumcommissies van de Hogescholen Social Work en Pedagogiek.

Daarnaast is het aan de organisaties zelf om met de aanbevelingen uit het onderzoek aan de slag te gaan. Één van de regio’s heeft ervoor gekozen om dit thema als centraal onderwerp te kiezen voor hun plannen in de regio.

Overkoepelend aan lijn 1, 2 en 3 zijn 2 actiepunten benoemd:

Actiepunten afgerond

Het Landelijk Netwerk Veilig Thuis importeert en effectueert betreffende acties in het geactualiseerde Handelingsprotocol voor Veilig Thuis. (17)

De acties zijn direct verwerkt in het handelingsprotocol 2019.

Gecertificeerde Instellingen en Raad voor de Kinderbescherming gaan na of en waar nodig hun bestaande richtlijnen en protocollen bijstelling behoeven naar aanleiding van deze acties. (18)

De RvdK actualiseert jaarlijks het kwaliteitskader. De GI heeft in 2020 het privacy protocol geactualiseerd. Onderdeel van het privacy protocol is de richtlijn scheiden van feiten en meningen.

Naast deze verbeteracties in de werkende praktijk, merkt een aantal ouders op dat hun rechtspositie binnen de jeugdbeschermingsketen naar hun mening veelal niet duidelijk is, niet voldoende wordt gerespecteerd of niet toereikend is voor de situatie. Vanuit deze constatering leeft er bij verschillende ouderorganisaties de behoefte om de verbetering van het feitenonderzoek juridisch te verankeren en daarmee de rechtspositie van kinderen en ouders te versterken.

Doel

Verkenning van de noodzaak om de rechtspositie van kinderen en ouders in de jeugdbescherming te versterken aan de hand van de hierna te noemen acties.

Hier gaan we in op de stand van zaken in begin 2021. De de start van het laatste jaar van het actieplan. Medio 2021 en eind 2021 wordt dit geactualiseerd.

Actiepunten afgerond:

• JenV voert een tussenevaluatie uit van de Wet herziening kinderbeschermingsmaatregelen. (19)

De tussenevaluatie is uitgevoerd en gepubliceerd (Verwey Jonker, 2018). Inmiddels wordt ook de eindevaluatie aanbesteed door het WODC.

• In opdracht van JenV doet de Universiteit Leiden onderzoek naar de wenselijkheid van de uitbreiding van de formele procespositie en het hoorrecht van de minderjarige in het Nederlandse civiele procesrecht. (20)

Het onderzoek is beschikbaar en is opgenomen in een beleidsreactie vanuit het ministerie. Op de website rechtvoorjou.nl kun je meer lezen over de rechten van jongeren.

• VWS maakt inzichtelijk op welke termijn de Jeugdwet onder de reikwijdte van de Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg (Wkkgz) gaat vallen. (21)

Het onderzoek van Nivel is eerst afgewacht en met de novemberbrief meegegaan naar de Tweede Kamer en daarmee openbaar gemaakt. In januari 2021 zal een start worden gemaakt met het opnemen van artikelen uit de Wkkgz in de Jeugdwet. De Jeugdwet wordt niet onder de Wkkgz gebracht.

Inmiddels is het actieplan afgelopen, maar als organisatie kun je nog genoeg stappen zetten om tot verbetering van het feitenonderzoek te komen. Onderstaand vind je tips, voorbeelden en documenten die je hierbij kunnen helpen en die je kunt gebruiken.

Inhoud:

Tips op basis van landelijk uitgevoerde actiepunten, waar je in je organisatie mee aan de slag kunt.

• Aan de slag met landelijk ontwikkelde instrumenten bij cliënt contact
• Aan de slag met landelijk uitgevoerd onderzoek
• Aan de slag met passend voorlichtingsmateriaal
• Aan de slag met cliëntbetrokkenheid
• Aan de slag met kort, bondig en helder rapporteren

Tips op basis van de regionaal uitgevoerde actiepunten, waar je in jouw regio mee aan de slag kunt.

• Van en met elkaar leren

Tips op basis van de actiepunten voor de organisaties zelf, waar je in je organisatie mee aan de slag kunt.

• Hoor en wederhoor toepassen
• Aan de slag met de inzage van dossiers

Gecertificeerde Instellingen en Raad voor de Kinderbescherming gaan na of en waar nodig hun bestaande richtlijnen en protocollen bijstelling behoeven naar aanleiding van deze acties.

Wat is er nog te doen?

Elke organisatie zal gaan werken met de geactualiseerde richtlijn/protocol/kwaliteitskader.

Daarnaast is er een gezamenlijke document ‘basiswaarden feitenonderzoek’ ontwikkeld. Het is aan de organisaties om deze basiswaarden te gebruiken in het dagelijks werk en na te leven.

We evalueren de basiswaarden in oktober 2021.

Voorbeelden en meer informatie

• Kwaliteitskader RvdK 2025
• Landelijke afspraken Veilig Thuis

Actiepunt 7

NJI verzamelt en deelt samen met professionals, kinderen en ouders (regionaal) goede en minder goede voorbeelden van samenwerking tussen professionals, kinderen en ouders.

Wat is er nog te doen?

Onderzoeken in hoeverre de uitkomsten van het rapport Samen werken aan feitenonderzoek in de organisatie aandacht kunnen krijgen. Afhankelijk van de uitkomst hiermee aan de slag gaan.

Tip uit het land

Sommige regio’s hebben een workshop van het NJi opgenomen in de regiobijeenkomst.

Voorbeelden en meer informatie

• NJi onderzoek: Samen werken aan feitenonderzoek. In dit rapport staan suggesties en aanbevelingen die gebruikt kunnen worden.

Actiepunt 8

JenV, VNG en VWS komen in samenwerking met Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis en AKJ tot passend voorlichtingsmateriaal om kinderen en ouders te informeren over cliëntondersteuning, vertrouwenswerk en klachtenprocedures.

Wat is er nog te doen?

Wanneer het rapport beschikbaar is (Q3 2021) kun je nagaan in de eigen organisatie wat nog aandacht moet krijgen en afhankelijk van de uitkomst hiermee aan de slag gaan.

Tip uit het land

Actualiseren en afstemmen van het voorlichtingsmateriaal samen met cliënten.

Voorbeelden en meer informatie

• Jeugdbescherming Regio Amsterdam ontwikkelt voorlichtingsmateriaal samen met cliëntenraad en afdeling communicatie.

Actiepunt 9

JenV, VNG, en VWS brengen in samenwerking met Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis, LOC en de Rechtspraak filmpjes en praatplaten tot stand om kinderen en ouders te informeren over de procesgang.

Wat is er nog te doen?

Nagaan of binnen je organisatie de praatplaten echt gebruikt worden. Afhankelijk van de uitkomst hiermee aan de slag gaan.

Tips uit het land

• In de regio IJsselland organiseerden ze een koffiemoment waarbij de praatplaten centraal stonden; hoe kan je ze gebruiken? Goede ervaringen werden gedeeld. Deze bijeenkomst beviel goed.
• Plastificeren: Veilig Thuis Zuid Limburg heeft de praatplaten geplastificeerd op A4 formaat, zodat ze makkelijker en door meer medewerkers meegenomen kon worden. Met een whiteboard stift kan er ook op getekend worden.

Voorbeelden en meer informatie

• Jeugdbescherming West heeft kladblok gemaakt van de praatplaten
•  Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond heeft de praatplaten gebruikt om een folder te ontwikkelen voor kinderen en jongeren
• Praatplaten

Actiepunt 10

In het kader van de Aanpak Cliëntondersteuning van VWS en VNG wordt met JenV en LOC bezien wat er moet gebeuren op gebied van jeugdbescherming.

Wat is er nog te doen?

Er zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd, bijvoorbeeld een onderzoek vanuit het AKJ en het LOC (zie onderstaande).

Aan de hand van de beschikbare onderzoeken kan elke organisatie nagaan welke aandachtspunten voor jou van belang zijn.

Voorbeelden en meer informatie

• Rapport onderzoek LOC: Medezeggenschap in de jeugdbescherming en jeugdreclassering
• Publicatie LOC: Cliëntraden over actuele thema's in de jeugdbescherming en jeugdreclassering
• Praktijkonderzoek AKJ naar een betere klachtbehandeling voor cliënten en professionals in de jeugdbeschermingsketen

Actiepunt 11

Gecertificeerde Instellingen, Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis gaan na of de klachtenprocedures van de organisaties toegankelijk genoeg zijn voor kinderen en ouders.

Wat is er nog te doen?

Een studente van de Universiteit Leiden heeft een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de ‘Toegang tot dossiers in de jeudbeschermingsketen’. Daarbij is binnen een kleine scope, vanuit het perspectief van cliënten en professionals, gekeken naar de belemmerende en faciliterende factoren bij het verlenen van toegang tot de dossiers. Daaruit is voornamelijk naar voren gekomen dat het van belang is om het opvragen van dossiers toegankelijker te maken en er duidelijke richtlijnen moeten zijn over de inhoud van dossiers.

Het onderzoek vanuit het AKJ is uitgevoerd. Aan de hand van het beschikbare onderzoek kan elke organisatie nagaan welke aandachtspunten voor jou van belang zijn.

Voorbeelden en meer informatie

• Praktijkonderzoek AKJ naar een betere klachtbehandeling voor cliënten en professionals in de jeugdbeschermingsketen

Actiepunt 12

NJI verzamelt en deelt samen met professionals, kinderen en ouders goede en minder goede voorbeelden van cliëntondersteuning en vertrouwenswerk.

Wat is er nog te doen?

Onderzoeken in hoeverre de uitkomsten van het rapport Samen werken aan feitenonderzoek in de organisatie aandacht kunnen krijgen. Afhankelijk van de uitkomst hiermee aan de slag gaan.

Tip uit het land

Sommige regio’s hebben een workshop van het NJi opgenomen in de regiobijeenkomst.

Voorbeelden en meer informatie

• NJi onderzoek: Samen werken aan feitenonderzoek. In het rapport staan suggesties en aanbevelingen die gebruikt kunnen worden.

Actiepunt 15

NJI en beroepsverenigingen onderzoeken in samenwerking met JenV, Gecertificeerde Instellingen en Raad voor de Kinderbescherming de wenselijkheid van het (door)ontwikkelen van een richtlijn voor het uitvoeren van feitenonderzoek in de jeugdbeschermingsketen.

Wat is er nog te doen?

Elke organisatie werkt met de eigen geactualiseerde richtlijn/protocol/kwaliteitskader. Daarnaast is er een gezamenlijk document ‘Basiswaarden feitenonderzoek’ ontwikkeld.

Deze zijn in de vorm van een waaier en placemat verspreid naar de organisaties. Het is aan de organisaties om deze gezamenlijke basiswaarden feitenonderzoek te gebruiken in het dagelijks werk en na te leven.

Voorbeelden en meer informatie

• NJi onderzoek: ‘Wettelijke kaders jeugdbescherming
• NJI onderzoek: ‘Samen werken aan veiligheid' 
• Basisvoorwaarden feitenonderzoek

Actiepunt 16

NJI verzamelt en deelt samen met professionals, kinderen en ouders goede en minder goede voorbeelden van rapportages.

Wat is er nog te doen?

Onderzoeken in hoeverre de uitkomsten van het rapport Samen werken aan feitenonderzoek in de organisatie aandacht kunnen krijgen. Afhankelijk van de uitkomst hiermee aan de slag gaan.

Tip uit het land

Sommige regio’s hebben een workshop van het NJi opgenomen in de regiobijeenkomst.

Voorbeelden en meer informatie

• NJi onderzoek. In het rapport staan suggesties en aanbevelingen die gebruikt kunnen worden.

Aan de slag met landelijk ontwikkelde instrumenten bij cliënt contact

• Gebruik de basiswaarden feitenonderzoek die zijn ontwikkeld vanuit het actieplan. Lees op deze pagina meer hierover. Hier staan ook voorbeelden over HOE je de basiswaarden kunt gebruiken.
• Nagaan of de praatplaten ‘Wie je tegenkomt als het thuis niet goed gaat’ binnen je organisatie gebruikt worden. Afhankelijk van de uitkomst hiermee aan de slag gaan.

○ In de regio IJsselland organiseerden ze een koffiemoment waarbij de praatplaten centraal stonden; hoe kan je ze gebruiken? Goede ervaringen werden gedeeld. Deze bijeenkomst beviel goed

○ Veilig Thuis Zuid Limburg heeft de praatplaten geplastificeerd op A4 formaat, zodat ze gemakkelijker en door meer medewerkers meegenomen kunnen worden. Met een whiteboard stift kan er ook op getekend worden

○ Jeugdbescherming West heeft een kladblok gemaakt van de praatplaten

○ Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond heeft de praatplaten gebruikt om een folder te ontwikkelen voor kinderen en jongeren

○ Veilig Thuis Gooi en Vechtstreek heeft een ansichtkaart gemaakt van de Veilig Thuis praatplaat.

Aan de slag met landelijk uitgevoerd onderzoek

• Onderzoek in hoeverre de uitkomsten van het rapport Samen werken aan feitenonderzoek in jouw organisatie aandacht kunnen krijgen. Afhankelijk van de uitkomst hiermee aan de slag gaan

○ In de regio Zeeland zijn de uitkomsten van het NJi onderzoek gebruikt om op regionaal niveau concrete verbeterpunten te formuleren. Er is een online inventarisatie bij de uitvoerende organisaties uitgevoerd. Aan de hand van de uitkomsten zijn er verdiepende (bilaterale) gesprekken met een uitvoerder en manager van iedere organisatie. De online inventarisatie en gesprekken hebben de volgende drie verbeterpunten opgeleverd: kwaliteit van rapportages, informatieverstrekking aan de cliënt en scholing en deskundigheid. Vervolgens zijn ze hiermee aan de slag gegaan en zijn de volgende producten ontwikkeld:

■ Overzicht van verbeterthema's en verbeteracties, inclusief cliëntreacties per thema en het “Groei(t)model” Feitenonderzoek

■ Gespreksformat “Groei(t)-model” (voorbeeld)

Deze producten kun je gebruiken om ook in jouw organisatie stappen te zetten.

• Lees de onderzoeken vanuit het LOC (medezeggenschap in de jeugdbescherming en jeugdreclassering & cliëntenraden over actuele thema’s in de jeugdbescherming en jeugdreclassering) en het AKJ (Praktijkonderzoek naar een betere klachtbehandeling). Bekijk het informatiepakket Help, een klacht van Jeugdstem. Ga na welke aandachtspunten voor jouw organisatie van belang zijn.

Aan de slag met passend voorlichtingsmateriaal

• Ga na of er in jouw organisatie passend voorlichtingsmateriaal is, waarin kinderen en ouders geïnformeerd worden over cliëntondersteuning, vertrouwenswerk en klachtenprocedures.

○ Gebruik eventueel de praatplaat vanuit Jeugdstem ‘Wat zijn mijn opties als ik ontevreden ben’;

○ Neem een kijkje in de folders van de Jeugdbescherming Regio Amsterdam en gebruik deze als voorbeeld. Zij hebben deze folders samen met cliënten ontwikkeld.

○ Neem een kijkje in de folder van Veilig Thuis Haaglanden, ontwikkeld voor licht verstandelijke beperkten.

Aan de slag met cliëntbetrokkenheid

• Voer net als meerdere organisaties (bijvoorbeeld JB-West en De Jeugd- en Gezinsbeschermers) een cliënttevredenheidsonderzoek uit. De Jeugd- en Gezinsbeschermers gebruiken hiervoor de Stem App
• Maak gebruik van je cliëntenraad
• Werk met opgeleide ervaringsdeskundigen en betrek hen actief om als organisatie tot verbetering te komen. Of neem hen in dienst. Bij Veilig Thuis Gooi en Vechtstreek hebben ze een ervaringsdeskundige in dienst genomen die o.a. aansluit bij casuïstiek-gesprekken
• Ben jij als organisatie nog zoekende in hoe je ervaringsdeskundigheid in kunt zetten? Maak dan gebruik van de handreiking ‘Samen deskundig’
• Laat cliëntondersteuning al vanaf de start van het eerste contact onderdeel zijn van je werkwijze. Cliëntondersteuning bestaat ook uit praktische uitleg en steun. Ga na wat de cliënt nodig heeft om zich gesteund en gehoord te voelen.

Aan de slag met kort, bondig en helder rapporteren

• Zorg ervoor dat trainingen feitenonderzoek/ helder rapporteren, opgenomen worden in het jaarlijkse trainingsaanbod en alle medewerkers deze training herhaaldelijk volgen.

○ Dit kan bijvoorbeeld via: NL-workshops of andere aanbieders

○ Veilig Thuis Haaglanden heeft een schrijftraining laten ontwikkelen, waarbij aandachtspunten uit het Actieplan Feitenonderzoek zijn meegenomen. De schrijftraining ‘Helder en objectief schrijven’ bestaat uit een Schrijfwijzer, een e-learning en een training. De eerste (online) trainingen werden al in 2021 gegeven.

• Kijk, met behulp van een schrijftoets, naar wat iedere medewerker individueel nodig heeft op het gebied van rapporteren. Hierna kunnen er gerichtere keuzes gemaakt kunnen worden in wat er aanvullend (naast een trainingsaanbod) nog geleerd en georganiseerd moet worden
• Expertisecentrum William Schrikker heeft een serie korte filmpjes gemaakt waarin aan (nieuwe) jeugdzorgwerkers wordt uitgelegd waarom het belangrijk is om in rapportages en verslaglegging goed onderscheid te maken tussen feiten en meningen.

In de filmpjes worden verschillende aspecten belicht, zoals bronvermelding, de actualiteit van de informatie en natuurlijk het meenemen van de mening van de cliënt. Bekijk deze filmpjes hier. Wanneer je op de link klikt, staan de inlognaam en code onderaan vermeld. Of bekijk de werkkaarten.

• Vanuit SPRING Leerhuis (West-Brabant West) is door het lokale veld, VT, RvdK en GI’s gezamenlijk een training ontwikkeld. Feitelijk rapporteren krijgt hierin nadrukkelijk de aandacht;
• Het Regiecentrum Bescherming en Veiligheid (GI en VT) ontwikkelt een ‘digitale gereedschapskist’. Dit is een digitaal platform gevuld met informatie over hoe er met persoonsgegevens omgegaan moet worden als een medewerker persoonsgegevens ontvangt en wil gebruiken. Bijvoorbeeld over het toepassen van hoor en wederhoor, het vastleggen van gegevens in het dossier of in rapportage en het scheiden van feiten en meningen.

Met behulp van dit platform kan de medewerker gemakkelijk de juiste informatie vinden die hij of zij nodig heeft bij de uitvoering van zijn/haar taken.

Van en met elkaar leren

• Zorg ervoor dat er tussen de organisaties (VT, RvdK en GI) een intercollegiale toets plaatsvindt. Bijvoorbeeld door met elkaar het gesprek te voeren over elkaars rapportages. Hoe kun je van elkaar leren? Begrijp je elkaars taal en bedoeling? Hoe kunnen de rapportages nog beter op elkaar aansluiten? En hoe kunnen we (nog) beter samenwerken?

○ Kijk hoe je intercollegiaal toetsen onderdeel kan laten zijn van het huidige werk. Bijvoorbeeld door te zoeken naar momenten waarop je als organisaties op natuurlijke wijze samenkomt. Bijvoorbeeld tijdens een beschermtafel overleg. Hoe kun je als organisaties gezamenlijk ook van deze momenten gebruik maken om van elkaar te leren?

○ Voer gezamenlijke intervisie uit

○ Richt een verbetercyclus in waarbij je met elkaar dialoogsessies organiseert en vervolgens met elkaar het gesprek aangaat over hoe de opbrengsten hiervan in alle organisaties een plek kunnen krijgen

○ In de regio Haaglanden zijn in 2021 spiegelgesprekken en intercollegiale-toets sessies georganiseerd in het kader van het Actieplan Verbetering Feitenonderzoek. Bekijk en maak gebruik van de documenten die vanuit Haaglanden ontwikkeld zijn; uitleg project, samenvatting spiegelbijeenkomst en een uitnodiging voor jongeren.

• Organiseer in jouw regio, gezamenlijk en structureel, dialoogsessies.

○ In de regio Noord-Holland Noord zijn in 2021 spiegelgesprekken georganiseerd vanuit het Actieplan Verbetering Feitenonderzoek. Bekijk en maak gebruik van de documenten die vanuit Noord Holland ontwikkeld zijn; wervingsfolder cliënten, cliëntprofiel, enquête na spiegelgesprek, informatiesheet en bevestigingsbrief.

○ In de regio Haaglanden zijn in 2021 spiegelgesprekken en intercollegiale-toets sessies georganiseerd in het kader van het Actieplan Verbetering Feitenonderzoek. Bekijk en maak gebruik van de documenten die vanuit Haaglanden ontwikkeld zijn; uitleg project, samenvatting spiegelbijeenkomst en een uitnodiging voor jongeren.

Maak ook gebruik van onderstaande tips vanuit de regio Haaglanden:

1. Begin op tijd met werven van cliënten, dit is het allerbelangrijkste
2. Organiseer bijeenkomsten met professionals van de Raad, VT en GI door elkaar. We werken allemaal voor dezelfde kinderen, dus het is belangrijk dat het feitenonderzoek en rapportages goed op elkaar afgestemd zijn
3. Maak stappen/acties concreet. Dus niet: we gaan nu feiten en meningen duidelijk onderscheiden. Geef duidelijk aan HOE je dat dan gaat doen. Of bijvoorbeeld: meer aandacht voor krachten. Zorg er eerst voor dat met elkaar helder is wat een kracht is, en wat nu relevant is om op te schrijven (in relatie met veiligheids-zorgen). Het helpt bijvoorbeeld om zowel zorgen als krachten vanuit ‘nobele intentie’ op te schrijven, op die manier breng je krachten en zorgen met elkaar in verbinding (en staan krachten niet als ‘los’ en ‘niets zeggend’ in het verslag).

○ Gebruik het draaiboek dialoog tafel van het LOC en kijk naar de voorbeelden van andere regio’s. Stem je uitvoering af op de eigen regio;

○ Gebruik de informatie die vanuit JB-West beschikbaar is.

Hoor en wederhoor toepassen

• Ga in je organisatie na of kinderen vanaf twaalf jaar en ouders de perspectieven van informanten begrijpen, of voor hen inzichtelijk is met welke informanten is gesproken en waarom, en of hierbij hoor en wederhoor is toegepast.

○ Dit kun je doen door een ronde tafel met professionals en cliënten te organiseren, een steekproef te houden of door de klachten te analyseren

○ Kies voor een methodiek of ontwikkel een manier van werken waarbij vanaf het begin af aan al in gezamenlijkheid met kinderen en ouders gewerkt wordt. Hoor en wederhoor is dan een onderdeel van de werkwijze, waarbij er bijvoorbeeld checkvragen gesteld worden

○ Zorg ervoor dat het registratiesysteem zo is ingericht dat hier ruimte is om de reactie van de cliënt op de rapportage toe te voegen en aan te geven wat er met deze reactie (vanuit de organisatie) gedaan is. Maak daarbij duidelijk van wie de informatie afkomstig is. Bijvoorbeeld: In de rapportage formats van de RvdK is er ruimte voor een korte beschrijving van de reactie van ouders/vader/ moeder. In het format is ook opgenomen of deze reacties wel of niet geleid hebben tot wijzigingen in het rapport

○ In de regio Gelderland-Zuid worden cliënten gevraagd om een reactie te geven op het verslag van de jeugdbeschermingstafel.

• Ga in je eigen organisatie na in hoeverre de processen rondom het laten lezen van- en schriftelijk reageren op rapportages door kinderen en ouders worden nageleefd. Dit kun je doen door:

○ Een ronde tafel met professionals en cliënten te organiseren over dit onderwerp. Afhankelijk van de uitkomst ga je aan de slag in de eigen organisatie

○ Een steekproef te houden of door de klachten te analyseren

○ Bij Veilig Thuis Hollands Midden loopt momenteel (eind 2021) een pilot ‘accordering gespreksverslagen’. Cliënten worden actief uitgenodigd om te reageren op gespreksverslagen. De ervaring vanuit VT Holland Midden is positief. Het versterkt namelijk de vertrouwensband tussen cliënt en professional. De hoeveelheid extra tijdsinvestering blijkt beperkt te zijn

Andere tip omtrent dit onderwerp:

○ Hou een moreel beraad rondom besluiten om informatie wel of niet te bespreken met betrokkenen. Bijvoorbeeld wanneer je hierover twijfelt, omdat de kans groot is dat bij het delen van de informatie er agressief gereageerd wordt.

Aan de slag met de inzage van dossiers

• Stap in de schoenen van een cliënt en kijk eens in hoeverre jij gemakkelijk uit kunt vinden hoe je inzage krijgt in je dossier. Of ga hierover in gesprek met cliënten binnen je eigen organisatie.
• Veilig Thuis Midden Brabant heeft het werkproces inzage dossier aangepast. Bij een aanvraag voor een inzage dossier wordt er nu eerst goed uitgevraagd wat precies de behoefte is van de cliënt. Willen zij het gehele dossier, een enkel gespreksverslag of wat anders? Daarna is de betrokken professional zelf aan zet om de gevraagde informatie aan te leveren.

Cliënten stonden aan de wieg van het Actieplan verbetering feitenonderzoek. We zien dat terug in (1) de aandacht die gevraagd is voor samen verbeteren, (2) in actiepunten die zich richten op meer samen werken van professional met de cliënt en (3) de actiepunten gericht op het in kaart brengen en verbeteren van de mogelijkheden voor cliënten om voor hun rechten op te komen, maar vooral om ondersteuning te krijgen.

Gezamenlijk komen we tot verbetering. Daarom is in het actieplan ingezet op het, in een zo vroeg mogelijk stadium, betrekken van cliënten (ervaringsdeskundigen, cliëntvertegenwoordigers en leden van de cliëntenraden) bij de uitvoering van de actiepunten. We hebben zelf soms pas (te) laat cliënten betrokken. Dan was de uitvoering van een actiepunt al gestart en constateerden we dat we cliënten zelf nog niet gevraagd hadden om mee te denken. Op het moment dat we ons hier bewust van werden, en cliënten wel betrokken, was dit zeer waardevol en helpend. Vanuit het actieplan is daarom extra aandacht gevraagd voor cliëntparticipatie en betrokkenheid bij het oppakken en uitwerken van actiepunten.

Daarnaast hebben we vanuit het actieplan aan organisaties gevraagd om ervaringsdeskundigen, cliëntvertegenwoordigers en leden van de cliëntenraden te betrekken bij de ontwikkelingen die gaande zijn binnen de organisaties. Specifiek op het gebied van feitenonderzoek. Over de inzet van ervaringsdeskundigen is een handreiking beschikbaar voor gemeenten. Deze kan ook voor organisaties helpend zijn.

Een deel van de actiepunten is gericht op cliëntparticipatie tijdens het traject van het gezin. Bijvoorbeeld het actiepunt over hoor- en wederhoor en de actiepunten van waaruit het NJi onderzoek ‘Samen werken aan feitenonderzoek’ is uitgevoerd. Het rapport geeft onder andere tips over hoe je als professional cliënten tijdens hun traject kunt betrekken.

We zien dat steeds meer organisaties samenwerken met ervaringsdeskundigen en/of ervaringsdeskundigen in dienst nemen. Zij sluiten dan bijvoorbeeld aan bij casuïstiek overleggen om de situatie ook vanuit het cliëntperspectief te belichten.

Tot slot zijn een deel van de actiepunten gericht geweest op de cliëntondersteuning. Hierin hebben we geconstateerd dat deze al vroeg, nog voordat er sprake is van onderzoek of de inzet van jeugdbescherming, van belang is. Ook hebben we gezien dat cliëntondersteuning voor een belangrijk deel bestaat uit informatie geven. Bijvoorbeeld informatie over het proces. Cliëntondersteuning dient niet in een adem genoemd moet worden met klachten, het is veel breder dan ondersteuning tijdens klachten. Onderscheid maken tussen cliëntondersteuning, vertrouwenswerk en ondersteuning door een ervaringsdeskundige kan helpend zijn.

Klik hier voor de lijst met cliëntorganisaties. Staat jouw organisatie er niet bij en wil je graag op de lijst? Laat het dan weten'.

Welkom bij het onderdeel over de basiswaarden feitenonderzoek! We zijn erg blij dat het gelukt is om de negen basiswaarden met de drie organisaties (RvdK, VT, GI) en cliënten gezamenlijk op te stellen en vorm te geven.

Graag brengen we de basiswaarden feitenonderzoek bij jullie onder de aandacht, zodat deze waarden in het handelen meegenomen kunnen worden. De basiswaarden zijn ontwikkeld voor cliënten, professionals en organisaties. We hopen dat de cliënt in de gehele jeugdbescherming, bij alle betrokken organisaties, steeds weer deze negen basiswaarden feitenonderzoek ziet en steeds weer (tijdens gesprekken) uitgenodigd wordt om hierover het gesprek aan te gaan. Als cliënt kun je uiteraard ook zelf het gesprek hierover aangaan.

Deze basiswaarden feitenonderzoek hebben de focus op het feitenonderzoek

De basiswaarden zijn niet ‘zomaar’ gekozen. Ze zijn zorgvuldig en gebaseerd op de formele documenten over het feitenonderzoek (handelingsprotocol (VT), richtlijn (GI), kwaliteitskader (RvdK) tot stand gekomen.

We hebben gekozen voor een vormgeving die bijdraagt aan het gebruiken ervan in het dagelijks werk en in de gesprekken met de cliënten.

Tijdens de ontwikkeling van de basiswaarden feitenonderzoek hebben we afgesproken om de basiswaarden aan het eind 2021 te evalueren en eventueel bij te stellen. Dit is inmiddels gebeurd

Gezien de basiswaarden in de zomer van 2021 verspreid zijn kwam deze evaluatie vrij snel, maar door het aflopen van het actieplan (eind 2021) kon dit moment niet opgeschoven worden.

We hebben gezien dat de eerste reacties op de tekst en vormgeving positief zijn. Daarom is n.a.v. de evaluatie besloten geen aanpassingen in de tekst en vormgeving te doen.

Professionals geven aan dat ze de basiswaarden bruikbaar en waardevol vinden voor de cliënt en voor henzelf. Het binnen de organisaties onder de aandacht brengen van de basiswaarden vraagt binnen veel organisaties nog extra aandacht. Het gebruiken van de waaier en placemat kan hierbij helpen. Om dit proces te bevorderen delen we onderstaande voorbeelden/ manieren waarop de basiswaarden gebruikt kunnen worden. We hopen dat je hier als organisatie gebruik van maakt:

• Bespreek de basiswaarden tijdens het eerste gesprek met de cliënt. Bespreek wat hij/zij kan verwachten. Vraag of deze basiswaarden ook al eerder besproken zijn (bij een eerdere stap in het traject bijvoorbeeld)
• Gebruik de basiswaarden voor jou zelf als professional om na te gaan of jij volgens deze basiswaarden werkt.
• Gebruik als organisatie de basiswaarden als ‘check’ en ga na of alle stappen in jouw organisaties voldoende uitgevoerd worden en zichtbaar zijn voor de cliënt. Of verwerkt deze in jullie visie of uitgangspunten.

Laat ze zien:

• Verwerk de basiswaarden in een folder, welke aan de cliënt gegeven wordt.
• Presenteer de basiswaarden op tv-schermen op kantoor en in de wachtruimte.
• Hang de basiswaarden (placemat) op in de gangen van het kantoor of maak er een A4 van die je meegeeft aan de cliënt.

Leg de waaier in de spreekruimtes zodat je die er makkelijk bij kunt pakken.