Jeugdigen en hun ouders moeten voor jeugdhulp laagdrempelig en dicht bij huis terecht kunnen. In de Hervormingsagenda Jeugd willen dit onder meer bereiken door in te zetten op stevige lokale teams.
Dit zijn teams met voldoende kennis en expertise die integraal kijken naar jeugdigen in hun (gezins)context en omgeving.
Ze kijken samen met ouders en jeugdigen naar wat echt nodig is;
Ze zijn ingebed in de wijk met kennis van het aanbod in de sociale basis en aanvullende zorg;
Zij werken samen met het medisch domein (o.a. huisartsen en volwassen GGZ) en ook met het onderwijs en (kinder) opvang en andere gemeentelijke domeinen zoals schuldhulpverlening.
Hierdoor kunnen ze ouders en jeugdigen verwijzen naar passend aanbod in de sociale basis, zelf ondersteuning bieden of, indien nodig, extra specialistische ondersteuning toevoegen uit de aanvullende zorg of op het gebied van veiligheid of bestaanszekerheid.
Onderwerpen bij deze opgave
In maart 2024 heeft de VNG het Richtinggevend Kader Toegang, lokale teams en integrale dienstverlening vastgesteld. Hiermee wordt in 13 kenmerken weergegeven wat inwoners en ketenpartners van lokale teams mogen verwachten. Deze zijn gebaseerd op de verschillende wetten, afspraken en akkoorden die zien op het sociaal domein.
De VNG ontwikkelt een bestuurlijk kader in de vorm van een convenant ‘Stevige lokale teams’, gericht op zowel Jeugd als Wmo. Hierin zal de transitie richting stevige lokale teams inzichtelijk gemaakt worden. Ook maken de verschillende betrokken partijen afspraken over wat zij gaan doen en van elkaar nodig hebben om het werken met stevige lokale teams, zoals gedefinieerd in het Richtinggevend Kader, mogelijk te maken.
Het convenant wordt ontwikkeld in nauwe afstemming met onder andere gemeenten, Associatie Wijkteams, SBJ, cliënt- en brancheorganisaties, VWS en partijen uit de brede sociale basis. Het convenant wordt medio 2025 verwacht.
De versterking van lokale teams heeft gevolgen voor de opdracht aan gespecialiseerde aanbieders, Veilig Thuis, GI’s en Jeugdgezondheidszorg (JGZ). Zo wordt er van gespecialiseerde aanbieders gevraagd dat zij, indien nodig, kortdurend expertise kunnen toevoegen bij lokale teams om een goede analyse te doen en zo beter te kunnen bepalen wat nodig is, zonder het geheel over te nemen.
Dit vraagt doorontwikkeling van de samenwerkingswijze tussen lokale teams, gespecialiseerde aanbieders, alsook nadere invulling van zowel het opdrachtgever- als het opdrachtnemerschap. Deze werkwijze wordt opgenomen in de Norm voor Opdrachtnemerschap die door de branche wordt opgesteld en komt in het najaar 2025 beschikbaar.
Naast de stevige lokale teams (en jeugdartsen, kinderartsen en GI’s) zijn huisartsen een belangrijk toegangskanaal voor jeugdhulp. Het is van belang dat de samenwerking tussen de huisarts, de jeugdgezondheidszorg en een lokaal team goed is, zodat zij elkaar eenvoudig kunnen vinden en een goede analyse mogelijk is voor passende ondersteuning of hulp.
Gemeenten en huisartsen maken hierover nadere afspraken in het convenant Stevige lokale teams en de geactualiseerde leidraad LHV-VNG. De leidraad wordt eind Q1 2025 verwacht.
Om vanuit bestaande relaties en het versterken van het gewone leven jeugdigen te ondersteunen is het van belang om informele steun(figuren) meer te betrekken. Dit is een belangrijk aandachtspunt voor professionals (onder andere van stevige lokale teams), voor de gespecialiseerde zorgaanbieders en voor gemeenten.
Er is een goede beweging gaande, maar er zijn zeker nog kansen om het potentieel van informele steun(figuren) beter te benutten. De Samenwerkende Beroepsverenigingen Jeugd (SBJ) zetten hierop in samen met de VNG, VWS en de Branches Gespecialiseerde Zorg voor Jeugd (BGZJ). Onder meer door de waarde ervan onder de aandacht te brengen en positieve praktijkvoorbeelden breed te verspreiden.
Ook wordt ingezet op het vergroten van de vakbekwaamheid van professionals om samen te werken met informele steun(figuren) en het creëren van de juiste randvoorwaarden voor professionals vanuit werkgevers en/of opdrachtgevers. Verder ondersteunt VWS de JIMpact (JIMpact - jimwerkt.nl), een plan van zestien organisaties (met name grote aanbieders van residentiele hulp en stichting JIMwerkt) om het samenwerken met steunfiguren te verankeren binnen de jeugdhulp.
Specifieke aandacht gaat uit naar de doelgroep jeugdigen met een levenslange, levensloop en levensbrede beperking/ aandoening, (Triple L), die gedurende hun gehele levensloop zorg en/of ondersteuning nodig heeft. Kenniscentrum LVB en Nji voeren momenteel onderzoek uit binnen gemeenten en onder cliënten om in kaart te krijgen hoe de toegang tot zorg en ondersteuning verbeterd kan worden.
Onderdeel hiervan is de ontwikkeling van het toekomstgericht perspectiefplan, dat door professionals, jeugdigen en ouders gebruikt kan worden om aan de hand van (lange termijn) doelen de benodigde zorg en ondersteuning in kaart te brengen.
VWS en VNG werken ook aan een betere samenwerking tussen professionals, jeugdigen en ouders en vergroten van de mogelijkheden voor passend beschikken en passende leveringsvormen. Daarnaast wil VWS samen met VNG en aanbieders kijken hoe logeer- en respijtzorg beter beschikbaar kan worden gemaakt.
De VNG biedt, in samenwerking met IPW, de gemeenten ondersteuning aan bij het domeinoverstijgend werken met de doorbraakmethode. Er zijn aantal hulpmiddelen in ontwikkeling: Handreiking VNG, digitaal leerplatform en andere doorbraaktools.
Daarbij kan IPW, op verzoek, de gemeenten op verschillende manieren ondersteunen bjj de implementatie van de doorbraakmethode in de eigen gemeente. De ondersteuning komt begin 2025 voor de gemeenten beschikbaar.
In de werkpakketten Stevige Lokale Teams van de VNG vind je kennis uit onderzoek en praktijk om de basis van een stevig lokaal team neer te zetten, passend bij de Hervormingsagenda Jeugd en het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming. Meer informatie
