Interview met Saskia Prijs - Aanpak Wachttijden Twente

Weblogbericht | 27-11-2023 | voor Jeugd & Gezin

“De intense wens dat ieder kind, jongere zo gezond mogelijk opgroeit, zit diep in mijn hart. Ik werk al jaren in de jeugdzorg en wachttijden zijn een enorme doorn in mijn oog. Dit moet anders kunnen. Maar al die projecten die zijn gestart in het verleden en waar niets van terecht is gekomen … dat klopt ook niet! Je wilt daarom dat er structureel iets gebeurt.”

Uitzoomen 

“Toen wij kennismaakten met het landelijk Team Aanpak Wachttijden was het dus fijn dat we elkaar direct vonden in die overtuiging dat het echt anders moet. Maar je weet ook dat je kilometers moet maken - en waar begint een systeemverandering? Als je zegt: ‘Ik wil me niet alleen richten op bepaalde problematiek, omdat bijvoorbeeld GGZ-zorg niet het antwoord is op elke vraag – dan is dat een prachtig principe. Maar wat of hoe dan wél? Want je hebt het wel over kinderen en jongeren die zorg nodig hebben, je laat ze niet los.”

Om keuzes te maken, is uitzoomen belangrijk. “Je moet samen afstand nemen om de belangrijkste knelpunten, de brandhaarden, te herkennen. Waar moet je energie naartoe? Wat wordt je focus? In Twente kozen we voor drie speerpunten. We wilden inzetten op het beperken van de instroom, beter gebruik maken van een verklarende analyse en meer inzicht en overzicht hebben door het inzetten van een monitor en een dashboard.” 

“Bij deze systemische methodiek is het belangrijk dat we niet eerst de hele methodiek gaan uitwerken, maar zo snel mogelijk zijn gestart op de werkvloer. We gaan aan de slag, we gaan al doende veranderen en bijsturen. En alleen zo, werken, zoeken, bijstellen, doorwerken, kun je dat complexe systeem van verschillende partijen en perspectieven bij elkaar houden.

Complexe scheidingen 

Voor de instroombeperking is Twente sterk gaan inzoomen op complexe scheidingen en de instroom naar de GGZ.  “Bij kinderen en jongeren uit een gezin dat in een complexe scheiding zitten, is relatief vaak sprake van problemen, crisis en er kan sprake zijn van onveiligheid. Maar het is ook een groep kinderen, jongeren dat als zij hulp krijgen, erg lang in zorg blijven. Om ze beter te helpen, weet iedereen dat niet de zorg anders moet, maar het systeem. Veilig Thuis, huisartsen, gemeenten en jeugdhulporganisaties moeten samenwerken vanuit een andere visie wat je voor deze kinderen kunt doen zodat zij beter kunnen opgroeien. Hoe kan deze zorg meer ‘draaien’ naar rust en welzijn in plaats van therapieën en zorg?”

Normaliseren en brede analyse

“Deze visie op hoe je kinderen en jongeren in een complexe scheiding begeleidt, is een concreet voorbeeld hoe we werken aan normaliseren. Wij als samenleving en ook de jeugdzorgprofessionals proberen vaak het kind of de jongere te fixen, terwijl er thuis, met de ouders of in de omgeving ook van alles speelt. We denken het kind, de jongere dan te helpen, maar we kunnen het kind, de jongere ook het gevoel geven dat hij of zij het probleem is. Dat moet, en kan, echt anders. Je zou dus ook kunnen zeggen: in deze complexe (gezins)situatie gaan we niet aan het kind, de jongere sleutelen, want dat geeft het kind, de jongere alleen maar nog meer druk.”  

Naast complexe scheidingen is Twente als instroominterventie gestart met het idee van het opzetten van een Jeugdhuis. Een instroompunt richting de jeugd GGZ, dicht bij het voorliggende veld, waar een kind of jongere instroomt en bijvoorbeeld een (brede) analyse en een buddy krijgt. “We brengen in kaart wat er aan de hand is en wat er speelt in zijn of haar omgeving. Wat kan het gezin en de het kind of de jongere zelf al doen? En wat is er daarnaast nodig?  We starten niet per se met behandelen, maar wel met het beïnvloeden van het mentaal welbevinden en het organiseren van passende ondersteuning. Dit kan dus wat anders zijn dan jeugd GGZ, omdat er thuis bijvoorbeeld andere factoren spelen die drukken op het mentaal welbevinden van het kind of de jongere. “

Overzicht en data 

Ook inzicht en overzicht op de wachttijden was een knelpunt in Twente. “Waar staan kinderen en jongeren op de wachtlijst? Hoe lang zijn die? Staan kinderen, jongeren dubbel op de wachtlijst? We hebben te maken met het ontbreken van overzicht. Dat is een manco, maar waar te beginnen met overzicht als de wachtlijsten per jeugdhulpinstelling worden bijgehouden? We zijn nu met een monitor en dashboard bezig zodat we over een tijdje eindelijk kunnen zien over hoeveel kinderen en jongeren we het nu precies hebben en dit verder monitoren. Ook dan kunnen we pas zien of interventies voldoende effect hebben.” 

Systemisch veranderen

“Dat we dit nu doen, met het hele netwerk, is een enorm positieve beweging. Ik zie bijvoorbeeld dat steeds meer gemeenten zich erbij aansluiten. Als kerngroep hebben we een werkprogramma waar we ons aan houden. Maar we moeten onderweg de reis ook in de gaten houden. Weten bijvoorbeeld nieuwe bestuurders waar we mee bezig zijn? En sommige gemeenten trekken hun eigen plan, dat mag natuurlijk. Maar ook dan zoeken we weer de verbinding. Het is belangrijk om je elke keer weer te realiseren: We willen allemaal het goede en het juiste doen. En door te blijven verbinden, wordt de aanpak een beweging.”