Sterke pleeggezinnen met Mockingbird Family Model

Weblogbericht | 01-11-2020 | voor Jeugd & Gezin

In 2018 werd 28 procent van de pleegzorgplaatsingen voortijdig afgebroken, 14 procent van de pleegouders stopte helemaal met pleegzorg, terwijl er in Nederland al een structureel tekort aan pleeggezinnen is. Uit recente Engelse onderzoekscijfers blijkt dat één op de vijf pleegouders gestopt zou zijn, als zij niet onderdeel zouden uitmaken van een Mockingbird-netwerk in dat land. Dit model, dat in Amerika is ontwikkeld en naast Amerika en Engeland ook door Zweden, Nieuw-Zeeland, Australië en Japan is omarmd, werkt vanuit de gedachte ‘It takes a village to raise a child’.

In een Mockingbird-netwerk worden zes tot tien pleeggezinnen gekoppeld aan een zogenoemd hub-home. Dat is een ervaren ex-pleeggezin dat getraind wordt om andere pleeggezinnen bij te staan met een luisterend oor en advies. De hub-home organiseert maandelijkse familiedagen, themabijeenkomsten en trainingen. Ook kunnen de pleegkinderen van de aangesloten families er gepland en ongepland logeren, waardoor een pleeggezin even tot rust kan komen als dat nodig is.

Verkenning voor Nederland

Jorien Kruijswijk Jansen van de Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen (de NVP) is enthousiast over het model. ‘Vorig jaar september ging een groep beleidsmakers, pleegzorgprofessionals, wetenschappers en pleegjongeren naar Engeland om kennis te maken met de Engelse pleegzorgpraktijk. De groepsleden kwamen met positieve beelden over het Mockingbird Family Model terug. Zo zijn bijvoorbeeld in de Mockingbird-netwerken 20 procent ongewenste doorplaatsingen voorkomen.’

Begin 2020 startte een vierkoppige projectgroep met een verkenning naar de toegevoegde waarde van het model voor de Nederlandse pleegzorg. Deze groep bestond uit medewerkers van Stichting Kinderpostzegels, het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd (OZJ), de Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen en Kennisbureau ter Meulen.

‘Nog net voor de lockdown bezochten we een Engels hub-home in London Fields en spraken we uitgebreid met het Engelse programmateam’, aldus Jorien. ‘Na dat werkbezoek verkenden en onderzochten we in de Nederlandse pleegzorgpraktijk wat de randvoorwaarden zijn om ook hier een Mockingbird-netwerk te starten. Het mooie van dit model is dat er ook onderzoek wordt gedaan naar de effecten ervan. Vooral in Engeland heeft dat al veel positieve uitkomsten opgeleverd.’

Bouwen aan netwerk

Simone Loonstra (ontwikkelaar Versterken gezinsgerichte woonvormen bij het OZJ) was ook één van de 22 deelnemers aan de studiereis naar Engeland. ‘We zagen in het model potentie om Nederlandse pleeggezinnen beter te ondersteunen. Met enkele pleegzorgorganisaties, Stichting Kinderpostzegels, de NVP en gemeenten gingen we vervolgens aan de slag.’

'De hub-home ouder is de drijvende kracht in het netwerk in nauwe samenwerking met een vaste pleegzorgwerker.'

Net als Jorien is ze erg enthousiast: ‘Het Mockingbird Family Model is gebaseerd op een verlengd familie-model. De hub-home ouder is de drijvende kracht in het netwerk in nauwe samenwerking met een vaste pleegzorgwerker die aangesloten is bij een pleegzorgorganisatie. Zes tot tien zogenoemde satelliet-pleeggezinnen vormen samen met de hub-home ouder een stevig netwerk, waarop iedereen altijd kan terugvallen. Het Mockingbird Family Model versterkt de relaties en onderlinge steun tussen pleegouders, pleegkinderen, biologische families en de pleegzorgorganisaties. Doel hiervan is de stabiliteit van pleegzorgplaatsingen te vergroten.’

Antwoord op huidige problemen

Het vormen van Mockingbird-netwerken is volgens Simone een antwoord op de huidige problemen die worden ervaren in de pleegzorg. ‘Jaarlijks stoppen nog bijna evenveel pleegouders als dat er nieuwe bijkomen. Een deel van hen stopt omdat ze de zorg voor hun pleegkinderen te zwaar vinden. In een Mockingbird-netwerk kan een pleegkind voor een korte time-out of een weekend naar een vertrouwd hub-home ouder toe. Hierdoor krijgen de pleegouders even rust en hoeft een kind niet meteen uit huis. Iedereen houdt het zo beter vol.’

‘Ook kunnen broertjes en zusjes die niet in één pleeggezin worden geplaatst in hetzelfde Mockingbird-netwerk terecht. Daardoor blijven ze in contact met elkaar of kunnen ze samen in de hub-home logeren. Bovendien kunnen ze hun biologische ouders bij de hub-ouder ontvangen, als dat bij het pleeggezin zelf niet kan. Dat is gezelliger dan in een vergaderzaaltje bij pleegzorg’, aldus Simone.

Goede mix

In het model wordt veel tijd besteed aan een goede matching van de satelliet-pleeggezinnen, de hub-home-ouder en de pleegzorgwerker. Simone: ‘Alleen gezinnen met pubers in een Mockingbird-netwerk werkt niet, blijkt uit de Engelse praktijk. Een mix kinderen van diverse leeftijden werkt beter. Andere succesvolle randvoorwaarden zijn dat een hub-home in de nabijheid van de andere pleeggezinnen ligt, dat de hub-ouder twee slaapplaatsen beschikbaar heeft, en er maximaal zes tot achttien pleegkinderen in een netwerk zitten.’

'In Engeland zien we dat kosten en baten tegen elkaar opwegen. Wat je in het model stopt, haal je er ruimschoots uit.'

Ze vervolgt: ‘In Engeland zien we dat kosten en baten tegen elkaar opwegen. Wat je in het model stopt, haal je er ruimschoot uit. Besparingen komen voort uit stabielere pleegzorgplaatsingen: door goede matching, minder doorplaatsingen en minder kinderen in de residentiële zorg. En voor pleegzorgwerkers en voogden is het plezieriger werken, omdat ze toekomen aan hun ‘echte werk’. Bovendien kunnen pleegkinderen altijd terugvallen op hun Mockingbird-netwerk, ook als ze uit de zorg zijn. De stevige relaties die de pleegkinderen in een Mockingbird-netwerk opbouwen, zorgen er voor dat deze kinderen in alle opzichten gezonder opgroeien. Hierdoor hebben ze betere kansen in de samenleving als ze volwassen zijn. En daarvoor doen we het!’