Friso van Doesburg: “Het vuur in jongeren weer aanwakkeren en niet de regie overnemen”

Weblogbericht | 11-06-2025 | voor Jeugd & Gezin

Friso werd op jonge leeftijd uit huis geplaatst en kreeg vanaf zijn negende met jeugdhulpverlening te maken. “Ik heb geen slechte tijd gehad in jeugdzorg,” vertelt Friso. “Maar als ik erop terugkijk, denk ik: we hadden zoveel meer kunnen doen. Het viel me op dat het vooral ging over het verleden. Terwijl we het hadden moeten hebben over de toekomst. Vragen als: wie wil ik worden, hoe ziet dat eruit en wat kunnen we met elkaar dan verdragen in het hier en nu, zodat je daar naartoe kunt groeien?”

Van ervaring naar missie

Toch duurde het nog jaren voordat Friso besloot om van zijn ervaring zijn werk te maken. “Ik had een eigen onderneming waarin ik jongeren aan een baan hielp. Daarbij keken we puur naar hun talenten, dus niet naar hun opleiding of cv. Het UWV was mijn grootste opdrachtgever. Een mooie tijd maar de jeugdzorg bleef steeds op mijn pad komen. Vaak kreeg ik de vraag of ik mijn verhaal wilde vertellen tijdens een bijeenkomst of een evenement. Op een gegeven moment liet het me niet meer los. Ik dacht: ‘Als er zoveel behoefte is aan ervaringsverhalen, moet ik er misschien een boek over schrijven’.”

Dat werd het kantelpunt. Friso beschreef zijn levensverhaal in zijn eerste boek Uit huis. De afgelopen drie jaar gaf Friso trainingen en lezingen aan onder meer wetenschappers, jeugdbeschermers en -hulpverleners. Daarin gebruikt hij vaak Nijntje als metafoor: “Stel je voor dat Nijntje opgroeit in een veilig gezin, eet gezond, slaapt goed, heeft vriendjes, voelt zingeving. Dan ontwikkelt Nijntje zich prima. Maar wat als papa slaat, mama drinkt, of er nooit een warme maaltijd is? Dan gaat Nijntje reageren. Niet om lastig te zijn, maar om zichzelf staande te houden. De kern van mijn verhaal is hoe we het talent van de jongeren centraal kunnen stellen en niet alleen de problemen.”
 

Grondhouding: kijken vanuit gezondheid

Momenteel is zijn tweede boek is momenteel in de maak met de veelzeggende titel: Grondhouding. In dit boek beschrijft hij de basis van zijn visie: “Ieder mens wordt geboren als heel en gezond. Maar omstandigheden – armoede, onveiligheid, verslaving – kunnen dat onder druk zetten. Jongeren reageren daarop. Niet vanuit stoornis, maar vanuit overleving. Het is nog steeds niet vanzelfsprekend dat we dat op die manier zien.” 

Met dit boek hoopt Friso professionals bewust te maken dat dergelijk gedrag van een jongere vaak een signaal is dat zijn of haar welzijn onder druk staat. Gedrag is altijd een reactie op de omstandigheden. De uitdaging is om jongeren te versterken met positieve gezondheid, zodat ze veerkrachtiger omgaan met hun omstandigheden en daar minder heftig op reageren.
 

Vertragen en verdragen

Wat Friso betreft zijn de termen vertragen en verdragen essentieel. “Vertragen betekent: niet meteen willen ingrijpen of oplossen. Eerst begrijpen. En verdragen is: kunnen uithouden dat er problemen zijn, zonder dat je meteen gaat fixen. Ja, deze moeder drinkt. Ja, dit kind slaat met deuren. Maar wat zit daaronder? Wat kan je toevoegen in plaats van corrigeren?”

Een voorbeeld dat hij geeft is van een jongen die dagelijks blowde. “We hadden het daar niet eindeloos over. In plaats daarvan stuurde ik hem een weekend naar een wellnesshotel. Even rust, even voelen hoe het ook kan. Niet dat hij dan ineens stopt met blowen, maar wel opent er iets bij hem. Intrinsieke motivatie ontstaat niet door druk, maar door ruimte.”
 

Niet de regie overnemen

Zelf moest Friso afleren om te veel te willen doen. “In het begin wilde ik redden, sturen, oplossingen aandragen. Nu weet ik: juist het uithouden, het vertrouwen geven, dát is de kern.” Hij blijft zichzelf ontwikkelen, als trainer én als mens. “Ik lees, reflecteer, volg intervisie, maar vooral: ik stel me kwetsbaar op. Als ik iets niet weet, zeg ik dat. Want ook dat is voorbeeldgedrag.”

“Ik vind het belangrijk om niet de regie over te nemen. Jongeren hebben al zó vaak de ervaring dat anderen het beter denken te weten. Dat leidt tot stress. Drie factoren die jongeren ontzettend onder druk zetten: geen invloed hebben op je eigen situatie, gebrek aan erkenning, en geen ruimte ervaren om fouten te maken. En wij, als professionals, kunnen daarin het verschil maken. Door naast hen te gaan staan, in plaats van boven hen.”

Oproep aan het systeem

Via zijn trainingen, lezingen en theatervoorstellingen wil Friso professionals vooral inspireren om anders te kijken. “Als jij na twee uur denkt ‘ik ben nieuwsgierig geworden’, dan is mijn missie geslaagd. We moeten weg van ‘probleemgericht’ naar ‘gezondheidsgericht’. Geen labels, maar levensverhalen. Geen straffen, maar gesprekken. Want soms is een kop thee krachtiger dan een sanctie.”

Als Friso één verandering zou mogen doorvoeren in het systeem van kind- en gezinsbescherming, dan is het dit: “Geef jongeren hun verhaal terug. Stop met alleen dossiervorming over wat misging. Start met kijken wat jij als professional kunt toevoegen. Wat heeft iemand nodig om zich weer heel te voelen? En neem de tijd om dat samen uit te zoeken.”