Verwijsindex Risicojongeren

Uit evaluaties van de afgelopen jaren blijkt dat de Verwijsindex Risicojongeren (VIR) onvoldoende in het gehele land wordt gebruikt. Ook is niet duidelijk gebleken dat de VIR daadwerkelijk heeft bijgedragen aan betere hulp, zorg en bijsturing voor de jongeren.

Hierop heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen om de VIR te schrappen uit de Jeugdwet. Na diverse gesprekken met gemeenten, professionals en cliëntenorganisaties is geconcludeerd dat het draagvlak voor de VIR onvoldoende is om de VIR alsnog succesvol te laten werken. Daarom is besloten om de VIR als wettelijke verplichting uit de Jeugdwet te schrappen.

In 2025 zal de internetconsultatie van het wetsvoorstel starten waarmee de VIR uit de Jeugdwet wordt geschrapt. Op voorhand is niet geheel te voorspellen hoelang het totale wetstraject duurt, maar de verwachting is dat de daadwerkelijke verwijdering van de VIR niet vóór 2027 zal plaatsvinden.

Totdat de wetswijziging afgerond is om de VIR te schrappen, blijft het mogelijk om binnen de VIR een melding op de gebruikelijke manier te doen.

Het doel van de Verwijsindex Risicojongeren (VIR) is vroegtijdige en onderlinge afstemming tussen professionals, zodat passende ondersteuning kan worden verleend aan jongeren bij wie sprake is van bepaalde risico’s om gezond en veilig op te groeien. Er zijn al werkwijzen die bijdragen aan deze doelstellingen. Deze werkwijzen zijn geen volledige vervanging van de VIR, maar dragen op hun eigen manier bij aan deze doelstelling. Binnenkort verschijnt een handreiking waarin een aantal van die werkwijzen wordt toegelicht, zoals:

• Netwerksamenwerking
• Meer Aandacht voor Ziekgemelde Leerlingen (MAZL)
• Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling
• Kansrijke start

De Verwijsindex Risicojongeren is een landelijk elektronisch informatiesysteem waarin professionals (vroegtijdig) een jeugdige (tot 23 jaar) kunnen signaleren, wanneer er een vermoeden is dat bij een jeugdige sprake is van bepaalde risico’s om gezond en veilig op te groeien.

Het doel van de Verwijsindex Risicojongeren (VIR) is dat de jeugdige de zorg, hulp of bijsturing krijgt die hij nodig heeft om zich te ontwikkelen tot volwassene, en wel op een zo vroeg mogelijk moment. De VIR brengt hiervoor professionals met elkaar in contact. Door deze vroege herkenning kunnen passende interventies en ondersteuningen sneller worden ingezet, wat kan helpen om ernstigere problemen te voorkomen.

Het proces van de Verwijsindex ziet er als volgt uit:

1. Professional heeft een zorg over de jongere;
2. Professional doet melding in eigen regionale verwijsindex;
3. Twee meldingen in de verwijsindex over dezelfde jongere leidt tot een match;
4. Professionals ontvangen bericht van deze match en weten zo van elkaars betrokkenheid bij dezelfde jongere of hetzelfde gezin;
5. Professionals nemen contact met elkaar op en wisselen (na toestemming van de ouder en/of jongere) informatie uit;
6. Professionals zetten tijdig in op passende hulp, zorg of bijsturing en passen zo nodig hun plan van aanpak aan.

Vanuit samenwerkingen tussen gemeenten zijn diverse regio’s, ‘convenantgebieden’, die ieder een eigen Regionale verwijsindex heeft. Meldingen uit de Regionale verwijsindexen worden automatisch gekoppeld via één Landelijke verwijsindex. De meeste gemeenten zijn voor een regionale Verwijsindex aangesloten bij MULTIsignaal, zie voor verdere informatie: https://multisignaal.nl/regios.

Op dit moment is er per ‘convenantgebied’ een eigen Regionale verwijsindex. Meldingen uit de Regionale verwijsindexen worden automatisch gekoppeld via één Landelijke verwijsindex. De meeste gemeenten zijn voor een regionale Verwijsindex aangesloten bij MULTIsignaal, zie voor verdere informatie: https://multisignaal.nl/regios

Ja, organisaties kunnen nog steeds worden aangesloten. Aanmelden gaat via de beheerder van een Regionale verwijsindex. De volgende domeinen kunnen worden aangesloten:

• Jeugdhulp
• Jeugdgezondheidszorg
• Gezondheidszorg
• Onderwijs
• Maatschappelijke ondersteuning
• Werk en inkomen
• Politie
• Justitie.

Een melding in de Verwijsindex Risicojongeren houdt in dat een professional een notificatie achterlaat over een jongere over wie hij/zij zich zorgen maakt. Het is mogelijk om in contact te komen met een andere professional die over dezelfde jongere een notificatie heeft achtergelaten.

Meldingsbevoegde professionals kunnen een jongere melden in de Verwijsindex Risicojongeren als zij een redelijk vermoeden hebben dat noodzakelijke condities voor een gezonde en veilige ontwikkeling naar volwassenheid daadwerkelijk wordt bedreigd. De categorieën signalen die zich lenen voor een melding, staan opgesomd op www.handreikingmelden.nl.

Om professionals te kunnen koppelen, wordt het minimaal noodzakelijke aan informatie gedeeld om met elkaar in contact te kunnen komen over een specifieke jongere. In de Verwijsindex Risicojongeren wordt daarom geen inhoudelijke informatie over de situatie opgegeven. Om een koppeling van een jongere mogelijk te maken, vindt een matching plaats op basis van NAW-gegevens en/of BSN-nummer. Ook wordt genoteerd wie de melder is en wordt aangegeven hoe met de melder in contact kan worden gekomen.

Professionals die overwegen om een jongere in de Verwijsindex te melden, dienen per geval een zorgvuldige afweging te maken of het is een bepaald geval nodig is om een melding te doen. Dit is een professionele afweging, geen verplichting.

De afweging om een melding te doen in de Verwijsindex Risicojongeren (VIR) is onderdeel van de afwegingen binnen de Meldcode. Waar de Meldcode ziet op vermoedens van geweld, richt de VIR zich op een breed spectrum van zorgsignalen en het doen van vroegsignalering.

Nee, het melden in de Verwijsindex Risicojongeren is altijd een individuele, professionele afweging. Het is belangrijk dat binnen deze afweging wordt meegenomen of er sprake is van een redelijk vermoeden dat de jongere daadwerkelijk wordt bedreigd in een gezonde en veilige ontwikkeling naar volwassenheid.

Ja, bij een melding in de Verwijsindex Risicojongeren moet de jongere en/of wettelijke vertegenwoordiger hierover juist en volledig worden geïnformeerd.

Voor jongeren tot 12 jaar wordt de wettelijke vertegenwoordiger geïnformeerd, jongeren tussen 12 en 16 jaar zowel de jongere als de wettelijke vertegenwoordiger, en jongeren vanaf 16 jaar alleen de jongere.

Bij twee of meer meldingen over dezelfde jongere is sprake van een match en krijgen de gemelde professionals hierover een signaal.

Als er een match is in de Verwijsindex, is toestemming van de jongere en/of wettelijke vertegenwoordiger nodig om inhoudelijke informatie uit te wisselen.

Voor jongeren tot 12 jaar wordt toestemming aan de wettelijke vertegenwoordiger gevraagd, bij jongeren tussen 12 en 16 jaar aan zowel de jongere als de wettelijke vertegenwoordiger, en bij jongeren vanaf 16 jaar alleen de jongere.

Dat hangt af van de specifieke situatie. Doorgaans past deze regierol bij de huidige proces- of casusregisseur vanuit bijvoorbeeld het lokale wijkteam of de Gecertificeerde Instelling.

Wanneer twee of meer professionals een melding hebben gedaan over verschillende jongeren uit hetzelfde gezin, dan leidt dit tot een gezinsmatch. De opvolging van een gezinsmatch is gelijk aan een reguliere match.