'Sport is een manier om jongeren te bereiken en hen perspectief te bieden'

Weblogbericht | 09-07-2025 | voor Jeugd & Gezin

‘Ik ken Tessa nog uit de tijd dat ik zelf als leerkracht in het speciaal basisonderwijs werkte’, vertelt Monique, die vanaf haar 21^e in de kinder- en jeugdpsychiatrie, het dovenonderwijs en het speciaal basisonderwijs heeft gewerkt. Nu is ze alweer vijf jaar ondersteuningscoördinator bij Praktijkcollege De Dreef. Een school in Amsterdam zuidoost voor kinderen die makkelijker leren door met hun handen te werken.’

Monique: ‘We bieden op De Dreef een veilige en ondersteunende leeromgeving aan waar elke leerling de kans krijgt om te groeien, ongeacht diens achtergrond of capaciteiten. Ze zijn vaak streetwise en hebben te maken met complexe problemen en uitdagingen in de wijk. Voor deze leerlingen is alleen praten over hun problemen of de groepsdruk die ze ervaren, geen goede werkwijze. Bewegen en sport is dat vaak wel en daarvoor werken we samen met S&B. Sport biedt deze leerlingen een uitlaatklep en helpt hen om hun energie op een positieve manier te kanaliseren. Daarnaast zien we dat leerlingen die deelnemen aan de programma's beter presteren op school en minder gedragsproblemen vertonen.’

Veiligheid in de klas

Tessa biedt samen met haar team onder meer gedragstrainingen aan, die gericht zijn op veiligheid in de klas. Alle trainers hebben een achtergrond in de sportwereld. Tessa hierover: ‘Wij geloven in een praktische manier van werken; jongeren leren het beste door te doen. Leerlingen met complexe hulpvragen worden gekoppeld aan coaches die hen begeleiden. De begeleiding gebeurt vaak met sport en andere activiteiten.

Sport biedt niet alleen fysieke voordelen, maar helpt ook bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden, zelfdiscipline en zelfvertrouwen. Door sport leren jongeren om samen te werken, door te zetten en respect te hebben voor anderen. Dit zijn vaardigheden die ze hun hele leven kunnen gebruiken.’

Monique vult aan: ‘We laten het daarbij aan de coaches van S&B en de leerling zelf over hoe zij de begeleiding verder willen inrichten. Voor ons is de begeleiding succesvol als we gedragsverandering zien en daaraan kun je geen deadlines verbinden. Voor de één betekent dat een wat intensievere begeleiding dan voor de ander. De twee coaches hebben gemiddeld vijf tot zes leerlingen onder hun hoede. Op deze manier worden jaarlijks ongeveer dertig leerlingen geholpen.

Tessa sluit ook bij ons zorgteam aan dat een keer in de vijf weken bijeenkomt.  Daarin zitten ook de andere hulpverleningspartners aan tafel. We bespreken daar of er intensievere of meer specialistische zorg nodig is. Er vindt dan waar mogelijk en zinvol onderlinge samenwerking plaats.’

Zelfvertrouwen leren

Monique geeft een voorbeeld van een meisje met een complexe thuissituatie en opgelopen trauma dat door S&B is begeleid: ‘Zij kwam begin van het schooljaar in de derde klas. We hebben haar vanaf dag één aan een coach gekoppeld om haar te helpen beter in de nieuwe schoolomgeving te landen. Maar het meisje had geen zin om te praten. Ze vond het moeilijk om op een vriendelijke manier met haar klasgenootjes om te gaan en contact te maken.

Ze spreekt nu wekelijks met haar coach. Vaak tijdens een wandeling. De coach heeft het meisje uitgelegd hoe ze zich binnen een bestaande groep kan handhaven. Ze heeft haar het vertrouwen gegeven dat er mensen zijn die in haar geloven en dat ze fouten mag maken. Dat had effect. Het meisje verbeterde haar gedrag en sociale vaardigheden. Zo leerde ze complimenten accepteren, positief aan de gesprekken op school mee te doen en vriendinnen te maken.’

Een ander voorbeeld betreft een leerling die moeite had met agressie en zich hierdoor impulsief gedroeg. Door de gedragstrainingen en een kickbokstraining leerde zij haar emoties beter te beheersen en verbeterde haar gedrag en kon haar boosheid beter regulieren. ‘Ze heeft nu meer zelfvertrouwen en kan beter omgaan met stressvolle situaties. Dit heeft niet alleen een positief effect op haar schoolprestaties, maar ook haar algehele welzijn’, aldus Monique.

Samen met ouders

Niet alle jongeren konden zo geholpen worden. Monique: ‘Dit schooljaar is dat voor drie jongeren niet gelukt. Voor een jongen was de problematiek zo heftig, dat hij onze school moest verlaten. Soms is een hulpvraag zo complex dat school dat niet alleen kan oplossen en er meer of andere begeleiding nodig is.’

Tessa en Monique benadrukken daarbij ook de samenwerking met docenten en ouders. Tessa: ‘Een veilige schoolomgeving ontstaat niet van de ene op de andere dag, maar vraagt om voortdurende aandacht en inspanning. Van leraren, maar ook van ouders die bijvoorbeeld over de thuissituatie van een kind kunnen vertellen. Dat helpt om het gedrag van het kind op school beter te begrijpen. Door ouders mee te nemen in het proces, voelen zij zich meer betrokken. En zijn ze vaak ook bereid om thuis verder te werken aan de vaardigheden die op school worden geleerd.’

Tot slot wijzen Monique en Tessa nog op de Sport Academy, waarbij er ook met andere scholen wordt samengewerkt. Tessa: ‘Hier leren leerlingen van verschillende scholen om sportbegeleider te worden en vaardigheden te ontwikkelen, zoals samenwerken en verantwoordelijkheid nemen.’

Tips van Tessa en Monique

1. Focus op preventie: Reageer niet alleen op problemen, maar neem ook preventieve maatregelen. Door vroegtijdig in te grijpen en leerlingen te ondersteunen, kunnen scholen helpen om problemen te voorkomen en een positief toekomstperspectief te bieden. Dat begint al op de voorschoolse opvang en basisschool.
2. Integreer sport in het dagelijkse programma: Sport kan een krachtig hulpmiddel zijn om gedrag te beïnvloeden en leerlingen te ondersteunen. Zorg daarom ervoor dat sport een vast onderdeel is van het dagelijkse programma op school. Wees daarbij creatief en denk out of the box.
3. Werk samen met externe partners: Zoek samenwerking met andere organisaties om op scholen extra ondersteuning te bieden aan leerlingen die dat nodig hebben. Externe partners bieden kennis en middelen die de school misschien zelf niet heeft. Kijk ook naar subsidiemogelijkheden.
4. Werk met flexibele coaches: Zet coaches in die flexibel en op maat kunnen werken om de specifieke behoeften van leerlingen te vervullen. Het liefst met coaches die de wijk of omgeving kennen waarin de school staat.
5. Zorg voor continuïteit. De zorg voor leerlingen loopt door, zelfs als ze van school wisselen.

Hervormingsagenda Jeugd

De Hervormingsagenda Jeugd zet in op het versterken van de directie leefomgeving van gezinnen (de pedagogische basis), waarbij laagdrempelige toegang tot sport belangrijk is. Sport en beweging heeft een positief effect op de fysieke en mentale gezondheid en het sociale gedrag van kinderen, vermindert stress en vergroot zelfvertrouwen.