Cliëntperspectief: inzetten mentoren/steunfiguren (R-ACT)

Weblogbericht | 01-01-2021 | voor Jeugd & Gezin

‘Wat wil jij eigenlijk?’

De negentienjarige Erik* heeft serieuze psychische problemen. Van kleins af aan zit hij daardoor al in de jeugdhulpverlening. Jarenlang had hij verschillende hulpverleners. Ze voerden talloze gesprekken, schreven meerdere rapporten en bepaalden wat er met hem gebeurde. Erik was het onderwerp, had geen inbreng, laat staan dat hij kon meebeslissen wat er met hem gebeurde. Paul herinnert zich de eerste keer dat hij met Erik als cliënt een gesprek voerde. ‘Ik vroeg hem: ‘Wat wil jij eigenlijk?’ Die vraag was hem nooit eerder gesteld. Het was een openbaring voor hem.’

‘Door een verbinding aan te gaan met jongeren en hun omgeving voelen zij zich serieus genomen’ 

Kijken naar totaalplaatje

De wensen en behoeften van de cliënt staan centraal in het R-ACT-model, de Resource Group Assertive Community Treatment. Paul past het toe bij cliënten als Erik. Paul: ‘Bij de R-ACT-methode kijken we naar het totaalplaatje in plaats van alleen naar de psychiatrische diagnose.’

De aanpak vindt zijn oorsprong in de jaren zeventig van de vorige eeuw, waar het als Assertive Community Treatment (ACT) in de Verenigde Staten werd opgezet. Een methodiek gericht op (bemoei)zorg in de samenleving en op mensen met een langdurende psychische kwetsbaarheid.

In 2004 is op basis van het ACT-model in Nederland het Flexible ACT-model (F-ACT) ontwikkeld. Hiermee was er ook oog voor een groep mensen met langdurige of blijvende ernstige psychiatrische aandoeningen buiten een ziekenhuis. Voor hen bestond er tot die tijd geen goed behandelmodel. De behandeling heeft als doel mensen die op het randje van de maatschappij staan of dreigen uit te vallen, hun eigen kracht te versterken en ze zo veel mogelijk te laten meedoen in het dagelijks leven.

De grootste kracht van R-ACT

In het R-ACT-model dat hieruit voortkomt, staan de zogenoemde Resourcegroepen centraal. Zo’n groep met steunfiguren rond de cliënt kan bestaan uit familieleden, vrienden en professionals. Jongeren zoals Erik mogen het team met mentoren - zo

worden de steunfiguren ook wel genoemd - zelf samenstellen. Paul: ‘Door een verbinding aan te gaan met jongeren en hun omgeving voelen zij zich serieus genomen. En blijven ze binnen de maatschappij. Dat is de grootste kracht van deze methode.’

De Resourcegroepen komen regelmatig samen. Tijdens deze RG-bijeenkomsten worden de korte- en lange termijndoelen besproken. Aan de hand van het RG-plan wordt bepaald wie uit het team wat kan doen om een cliënt te ondersteunen. De praktijk leert, zo stelt Paul, dat ‘het vaak niet werkt als hulpverleners de doelen stellen.’ In het R-ACT-model dat Kenter Jeugdhulp toepast, mogen jongeren daarom zelf hun doelen stellen en ook wie hen waarmee helpt.

De jongere is zo de regisseur, zit de overleggen voor en bepaalt bijvoorbeeld ook wie de verslagen mag inzien. ‘Geef jongeren de regie en giet ze niet in een of ander medisch model’, is een belangrijke les van Paul.

‘De meeste van deze jongeren zijn wantrouwend tegenover hulpverleners’ 

Start klein en win het vertrouwen

Paul, die al 28 jaar werkzaam is bij Kenter Jeugdhulp, heeft nog wel enkele aanbevelingen voor collega’s die met de methode aan de slag gaan. ‘De meeste van deze jongeren hebben al een behoorlijke geschiedenis achter de rug. Ze leven vaak geïsoleerd. Zijn wantrouwend tegenover hulpverleners. Het maken van contact, dat essentieel is in de R-ACT-methode, kan daardoor veel tijd kosten. Het is belangrijk om laagdrempelig te beginnen en vertrouwen te wekken. Ik zeg bijvoorbeeld: ‘Ee gaan met een aantal mensen die belangrijk voor je zijn om de tafel zitten.’ Dat helpt vaak om met ze in gesprek te raken. Van daaruit heb je een basis om verder te werken.’

Voor Erik werkt de R-ACT-methode. Voor het eerst in negentien jaar kan hij meebeslissen over wat er met hem gebeurt.

* De naam Erik is niet de echte naam van de cliënt, die is om privacyredenen gefingeerd.